Υπάρχει ένας «ιός» που εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς στην επιφάνεια του πλανήτη ήδη απ’ τα παλιά, πολύ παλιά χρόνια. Δεν αναφέρομαι στον γνωστό με τον οποίο ασχολούμαστε την τελευταία διετία. Αν η φύση μιλούσε τη δική μας γλώσσα, αν τα δέντρα και τα ζώα είχαν λαλιά, θα έλεγαν πως το όνομα αυτού του καταστροφικού ιού ονομάζεται: «άνθρωπος». Αυτό το αλλοπρόσαλλο είδος που καυχιέται για την «ανωτερότητα της νοημοσύνης» του και θεωρεί πως ο πλανήτης συνιστά ιδιοκτησία του. Τόσο «νοήμον» που υποσκάπτει το ίδιο το έδαφος πάνω στο οποίο πατάει, αγνοώντας πως κάτω από αυτό δεσπόζει ο γκρεμός. Αν «νοημοσύνη» συνεπάγεται «ικανότητα επιβίωσης» και «ικανότητα προσαρμογής στο περιβάλλον», τότε δεν χωράει αμφιβολία: ο άνθρωπος είναι το ΛΙΓΟΤΕΡΟ νοήμον ζώο που κυκλοφορεί στον πλανήτη μας!
Φαντάζομαι τρεις γενιές μετά (αν υπάρχουμε ακόμα σαν είδος) να έρχονται οι νεότεροι σε επαφή μαζί μας και να λένε: «Εσείς είστε, ρε, που γάμησαν τον πλανήτη, που διέλυσαν τις ζωές μας;» Κι εμείς να απαντούμε, αμυνόμενοι: «Δεν είναι δικό μας φταίξιμο! Έτσι κληρονομήσαμε τον κόσμο από τους παλιότερους! Η ΔΙΚΗ τους γενιά ήταν εκείνη που ισοπέδωσε τη φύση στο όνομα του εύκολου κέρδους!» Μα και οι παλαιότεροι, αν είχαν φωνή, θα αντέτασσαν: «Όχι, δεν φταίμε εμείς! Η γενιά ΠΙΣΩ από μας ήταν εκείνη που δημιούργησε τις βιομηχανίες!» Και οι ακόμα παλαιότεροι θα έλεγαν: «Σύμφωνοι, μα οι ΠΡΟΓΟΝΟΙ μας ήταν εκείνοι που έφεραν την ιδέα της εκμετάλλευσης της φύσης!». Και πάει λέγοντας.
Και σε όλα αυτά οι μεταγενέστεροι (που υποθέτω θα καταλήγουν να κυκλοφορούν αναπνέοντας με φιάλες οξυγόνου, μια που οι συνθήκες θα είναι πλέον αφόρητες και οι θερμοκρασίες θα υπερβαίνουν καθημερινώς τους 50 βαθμούς) θα πουν: «Ωραία! Δεν το προκαλέσατε οι ίδιοι, το δεχόμαστε! Κάνατε όμως ΚΑΤΙ, οτιδήποτε, για να περιορίσετε την εξάπλωσή του;!»
Πάλι οι πυρκαγιές, λοιπόν. Το ετήσιο θερινό μας «έθιμο». «Σε κίνδυνο τα σπίτια και οι περιουσίες!», αναπαράγουν οι ειδήσεις. Ως και η αρχαία Ολυμπία. Και ψάχνουν όλοι τώρα ν’ αναζητήσουν τους «ενόχους» – όπως γίνεται συνήθως. Αναρωτιέμαι: Πρέπει να καούν σπίτια και «περιουσίες» για να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος; Να κινδυνέψουν άνθρωποι; Μόνο τότε χτυπάει το καμπανάκι – εκείνο το καμπανάκι που λέει: «ξύπνα, βλάκα!»; Ξέρεις τι μου θυμίζει αυτό; Τα χρόνια της δεκαετίας του 30 και του 40: έπρεπε να ζήσει η ανθρωπότητα το φαινόμενο του ναζισμού, την ανθρωποσφαγή ενός ακόμα πολέμου, τα ολοκαυτώματα και τις ατομικές βόμβες… για να σχηματιστεί ένας ΟΗΕ και να ζήσουμε, κατόπιν, μια – σχετική – περίοδο «ευημερίας». Όχι πως γίναμε απαραίτητα καλύτεροι σαν είδος. Απλά μάθαμε να κρύβουμε καλύτερα τα σκουπίδια κάτω απ’ το χαλί.
Η εξέλιξη του ανθρώπου: πώς να κρύβει καλύτερα τ’ απορρίμματά του κάτω απ’ το χαλί.
Βαρέθηκα, κύριοι. Βαρέθηκα ν’ ακούω κάθε χρόνο για τους «ηρωικούς πυροσβέστες» και τους «κατοίκους που βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους». Ως πότε θα σας βγάζουν ασπροπρόσωπους, κύριοι, αυτοί οι άνθρωποι;! Τι χώρα είναι αυτή που έχει πάντα ανάγκη από «ήρωες» για να την ξελασπώνει; Μπορούμε να έχουμε λιγότερους ήρωες και περισσότερη συλλογικότητα; Λιγότερες ατομικές ενέργειες και περισσότερα κοινωνικά έργα; Ή ζητάω ακραία πράγματα;
Μιλάμε εδώ κι έναν χρόνο για τα εμβόλια και τις πανδημίες – ώστε να μην καταρρεύσει η οικονομία μας. Να «εμβολιάσουμε» τους ανθρώπους με μια επαρκή δόση περιβαλλοντικής συνείδησης, ώστε να μην καταρρεύσει ο πλανήτης μας… αυτό είναι αδύνατο, φαίνεται! Εκτός αν κινδυνέψει η «περιουσία» και η «εθνική κληρονομιά» μας – τότε μας νοιάζει λίγο.
Δεν φταίνε όμως οι άνθρωποι που βλέπουν τα σπίτια τους να γίνονται στάχτη. Πάντα την πληρώνουν εκείνοι που δεν φταίνε. Και οι υπόλοιποι; Τη δουλειά μας να κάνουμε, να μαζέψουμε τη σκόνη κάτω απ’ το χαλί… και το βγάλαμε κι αυτό το καλοκαίρι!
Όχι, κύριοι, το πρόβλημα δεν είναι μόνο κάποιοι «κακοί πολιτικοί» ή κάποιοι «κακοί εμπρηστές». Είναι ΚΑΙ πολιτικό, μα όχι μόνο. Είναι βαθύτερο, πολύ βαθύτερο.
Πως γίνεται να κυκλοφορούν ακόμα, εν έτει 2021, πολιτικά κόμματα που δεν έχουν εντάξει στο ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ του προγράμματός τους την περιβαλλοντική πολιτική – και να την κάνουν πράξη; Δεν δίνω δεκάρα αν αυτοαποκαλούνται «αριστερά» ή «δεξιά» – ξέρω μόνο πως ΑΠΟΥΣΙΑΖΟΥΝ. Και ξέρω πως δεν υπήρξαν ΠΟΤΕ, ούτε τώρα ούτε παλιότερα. Η περιβαλλοντική πολιτική στη χώρα μας μοιάζει με κάποιο επιμέρους «διακοσμητικό» στοιχείο, ένα καλλώπισμα ίσως, ένα χαριτωμένο επιπρόσθετο στις προγραμματικές «ατζέντες» των κομμάτων. Όταν, ανόητοι, δεν θα μας έχει απομείνει ανάσα ν’ ανασάνουμε, θα καταλάβετε πως το περιβάλλον είναι η ΒΑΣΗ, όχι μια διακοσμητική γαρνιτούρα στην κορυφή!
Περιβαλλοντική πολιτική δεν σημαίνει «βάζω κάδους ανακύκλωσης στους δρόμους»! Δεν σημαίνει «μοιράζω χαρτοσακούλες»! Δεν σημαίνει «φυτεύω μερικά δεντράκια»! Σημαίνει μπαίνω στα ΒΑΘΙΑ, εκεί που λίγοι τολμούν να εισχωρήσουν! Μα ποιος τολμάει να μπει στα βαθιά όταν διεθνείς οργανισμοί αποτυγχάνουν να καταστρώσουν μια συλλογική πολιτική και αφήνονται στις ανικανότητες των πολιτικών της κάθε χώρας; Σωστή περιβαλλοντική πολιτική συνεπάγεται μια ΟΛΙΚΗ αναδιαμόρφωση των οικονομικών συσχετισμών, μια νέα στάση απέναντι στη βιομηχανία, μια ολική αλλαγή πλεύσης απέναντι στο υπερφίαλο φαντασιακό της «οικονομικής εξέλιξης», μέσω του οποίου μετράμε τον πήχη της ικανότητάς μας και συγκρίνουμε τη χώρα μας με άλλες χώρες. Πόσο μικρές φαντάζουν οι κυβερνήσεις μπροστά σε μια τέτοια πρόκληση! Πόσο μικρά μοιάζουν τα ΜΜΕ μπροστά σε αυτόν τον συλλογικό χορό καταστροφής!
Ας ξεκινήσουμε από τα ρηχά όμως, και ας μπούμε στα βαθιά αργότερα. Έστω. Ας συγκρίνουμε τη χώρα μας με κάποιες άλλες χώρες – στην Ευρώπη, για παράδειγμα – και θα βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Ας παρθούν, για ΑΡΧΗ, κάποια αναγκαία μέτρα δασονομικής προστασίας. Αυτό σε μια χώρα που θεωρεί σημαντικότερη τη συνεχή παρουσία μπάτσων, σε κάθε στενό και κάθε τετράγωνο, από την παρουσία δασοφυλάκων. Δασοφύλακας; Τι είναι τούτο;
Μια χώρα που πασχίζει να «πατάξει τα ταραχοποιά στοιχεία» που ενοχλούν τους ύπνους των νοικοκυραίων, βάζει σε τρίτη και τέταρτη μοίρα τα σχολεία και τα νοσοκομεία της. Μια πρωτεύουσα που πασχίζει να κρύψει τα χάλια της, με τα σκουπίδια, την κίνηση και την απαράδεκτη πολεοδομία της. Θα κρατηθώ και δεν θα μιλήσω για τα γεγονότα της πανδημίας.
Πώς γίνεται τα ειδησεογραφικά μας πρακτορεία να ασχολούνται κάθε μέρα με τους γνωστούς διαξιφισμούς των γνωστών ηλιθίων και να μη θέτουν ως ΚΕΝΤΡΙΚΟ θέμα τους τη διαρκή επαγρύπνηση του πληθυσμού γύρω από ζητήματα περιβαλλοντικής αφύπνισης! Ναι, θα μπορούσαν να το κάνουν, γιατί όχι. Έχουν τη δύναμη. Θα μπορούσαν τα κεντρικά δελτία ειδήσεων, κάθε μέρα, να έφεραν μια «αναφορά περιβάλλοντος» ή να παρείχαν οδηγίες στον κόσμο. Για τα απορρίμματα, τα ζώα, τις καλλιέργειες, τους υδροβιότοπους, τις ενέργειες αποτροπής πυρκαγιών, τις κινήσεις προστασίας του περιβάλλοντος, την ύπαρξη κοινωνικών φορέων. Θα μπορούσαν να το κάνουν. ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ.
Μα ως γνωστόν δεν «πουλάνε» κάτι τέτοια. Φέρε μας σκάνδαλα, φέρε μας αναταραχές, φέρε μας έριδες και πάθη, φέρε μας φονικά, φέρε μας κουκουλοφόρους και ΜΑΤ! «Ενημερώνομαι» σημαίνει γνωρίζω τα πάντα γύρω από το τελευταίο σκάνδαλο, μα αγνοώ πλήρως πώς γίνεται μια ανακύκλωση ή αν πρέπει να μαζεύω τα ξερόχορτα, ώστε να μην αρπάξει πυρκαγιά! Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία ασχολούνται ΜΟΝΟ όταν επέρχεται μια καταστροφή! Είναι τρομακτική η ΗΔΟΝΗ που αντλούν με την καταστροφολογία! Ας καταστραφεί ο κόσμος όλος, επιτέλους, μπας και έχουμε την ενημέρωση που μας αξίζει!
Μα ποιος τα παρακολουθεί, κύριοι; Ποιος ψηφίζει αυτούς τους πολιτικούς; Όχι, κύριοι, δεν είναι «μόνο» πολιτικό το θέμα. Δεν είναι μόνο πολιτικό όταν ο μέσος καταναλωτής των ΜΜΕ προτιμάει να παρακολουθεί ένα τηλεοπτικό reality, από ένα ντοκιμαντέρ! Αυτή είναι η ενημέρωση που μας αξίζει!
Η στάση μας απέναντι στα ζώα δεν είναι λιγότερο σημαντική. Κι όμως, υπάρχουν εκείνοι οι «νοικοκυραίοι» που ενοχλούνται ακόμα κι αν μας βλέπουν να ταΐζουμε τα αδέσποτα στους δρόμους! Τους χαλάμε την ησυχία τους. Σκατά στην ησυχία σας!
Πώς είναι δυνατόν να «εκπαιδεύονται» τα παιδιά στα σχολεία λύνοντας πολύπλοκες εξισώσεις και μεταφράζοντας κείμενα αρχαίων συγγραφέων, τη στιγμή που αδυνατούν να λύσουν τη ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ εξίσωση και ν’ αποκρυπτογραφήσουν το ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟ κείμενο όλων! Εκείνο που λέει: Άνθρωπος + Υγιής Φύση = ΖΩΗ.
Αν δεν κατέχεις αυτό, είναι άχρηστα όλα τα πτυχία σου, γελοίοι οι βαθμοί σου! Αν δεν έχεις εκπαιδευτεί πάνω σε αυτό, ΔΕΝ ΞΕΡΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ.
Αυτή είναι όμως η εκπαίδευσή μας: πώς να αποκτήσεις τον γνωσιακό εξοπλισμό που χρειάζεται, ώστε να πιάσεις μια ΘΕΣΗ και να βγάζεις ΧΡΗΜΑ. Σάμπως εκείνος που επωφελείται από μια πυρκαγιά, δεν κοιτάζει το προσωπικό του όφελος; Αυτό είναι το επίκεντρο, αυτός είναι ο πυρήνας του τωρινού πολιτισμού μας! Ας το συνειδητοποιήσουμε.
Είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε πια πως είμαστε περαστικοί σε αυτόν τον κόσμο; Και πως δεν μας ανήκουν όλα; Τι σόι αποτύπωμα παραμόρφωσης είναι αυτό που βάζουμε με τα γλοιώδη χοντροπάπουτσά μας στην καθαρή επιφάνεια του πλανήτη;
Κλείνω αυτό το κείμενο. Σκέφτομαι εκείνους που παλεύουν να κάνουν τη διαφορά – υπάρχουν. Κι εδώ ερχόμαστε στο διφορούμενο του τίτλου. Ο «ιός» της γης είναι ταυτόχρονα υιός της γης. Κι εκείνη θα του παρέχει πάντα, όσα έχει ανάγκη για να επιβιώσει. Ως την τελευταία της ανάσα. Είναι παιδί της κι αυτό. Το πιο ανόητο από τα παιδιά της, σίγουρα – παιδί της όμως, όχι λιγότερο αγαπημένο από τα υπόλοιπα. Αυτό είναι το δισυπόστατο του ανθρώπου. Με το ένα χέρι καταστρέφει, με το άλλο περιθάλπει. Όσο υπάρχουν εκείνοι που ζημιώνουν (με τις πράξεις ή με την απραξία τους), άλλο τόσο υπάρχουν εκείνοι που παλεύουν να διορθώσουν τις ζημιές των υπολοίπων. Οι περισσότεροι ανάμεσά τους ανώνυμοι, μονάχοι τους. Ήρωες δίχως αναγνώριση. Μα έτσι ξεκινάει κάθε αλλαγή: στη σιωπή, τη μοναξιά.
Το θέμα είναι να πάει παραπέρα όλο αυτό. Να μεταβούμε από την «εποχή των ηρώων» στην εποχή της συλλογικότητας. Αν έχουμε χρόνο να το κάνουμε. Και αν δεν μπορούν να το κάνουν οι πολιτικοί ή τα ΜΜΕ – ας το κάνει ο καθένας με τον τρόπο που επιλέγει, ξεχωριστά.
Κλείνω με την εικόνα από την ιστορία του Καρλ Μπαρκς, «Καιρός για Διακοπές», που μοιράστηκα στα social media χθες. Νιώθοντας όπως ένιωθε ο εφτάχρονος που είχε διαβάσει για πρώτη φορά αυτή την υπέροχη κλασική ιστορία. Ακόμα απορώ.
