Ημέρα Εγκυκλοπαίδειας η σημερινή. Όχι, μην αναζητάτε στο διαδίκτυο για “Παγκόσμιες Ημέρες” και τα σχετικά – η σημερινή υπήρξε Ημέρα Εγκυκλοπαίδειας για ΜΕΝΑ. Εξορμώντας απ’ το Λαγούμι μου το πρωί, εντόπισα παρατημένη δίπλα στον κάδο σκουπιδιών (προς μεγάλη μου έκπληξη) μια ανοιχτή κούτα γεμάτη παλιές (μα καλοδιατηρημένες) εγκυκλοπαίδειες. Πρώτη μου σκέψη ήταν η εξής: “μα γιατί κάποιος να πετάξει τέτοια βιβλία;” (και τα σχετικά που αφορούν τους “θλιβερούς καιρούς που ζούμε”).
Ο προβληματισμός μου δεν έμελλε να διαρκέσει. Εντός ολίγων λεπτών, τα πεταμένα βιβλία είχαν βρει μια νέα θέση στο Λαγούμι μου. Αξιοσημείωτο: μισή μόλις ώρα μετά το περιμάζεμα των βιβλίων έπιασε μπόρα. Τα βιβλία τη γλίτωσαν.
Για να το γιορτάσω λοιπόν, παραθέτω ένα ωραιότατο απόσπασμα του ουρουγουανού Εδουάρδο Γκαλεάνο (από το βιβλίο του “Καθρέφτες” του 2008), σχετικό με τη Μία Εγκυκλοπαίδεια απ’ την οποία άρχισαν όλες οι Εγκυκλοπαίδειες: το περίφημο έργο του Ντενί Ντιντερό και των Διαφωτιστών του 18ου αιώνα – που φανέρωσε για πρώτη φορά τη σημασία της γνώσης ως εργαλείο μεταβολής του κόσμου. Με τα λόγια του Γκαλεάνο:
«ΕΙΚΟΣΙ ΕΦΤΑ ΤΟΜΟΙ. Ο αριθμός δεν εντυπωσιάζει, αν λάβει κανείς υπόψη τους εφτακόσιους σαράντα πέντε τόμους της κινεζικής εγκυκλοπαίδειας που είχε εκδοθεί μερικά χρόνια νωρίτερα.
Όμως η γαλλική εγκυκλοπαίδεια, L’ Encyclopédie, σφράγισε τον Αιώνα των Φώτων, που κατά κάποιον τρόπο της οφείλει και το όνομά του.
Ο πάπας στη Ρώμη διέταξε να την κάψουν, και ν’ αφοριστεί όποιος είχε στην κατοχή του αντίτυπο του βλάσφημου έργου. Οι συγγραφείς, ο Ντιντερό, ο Ντ’ Αλαμπέρ, ο Ζοκούρ, ο Ρουσώ, ο Βολταίρος και μερικοί άλλοι, διακινδύνευαν ή πήγαν φυλακή και εξορία, προκειμένου το μέγα συλλογικό εκείνο έργο τους να μπορέσει να επηρεάσει, όπως και επηρέασε, την εξέλιξη των ευρωπαϊκών εθνών.
Δυόμισι αιώνες αργότερα, σαστίζουμε ακόμα με τον τρόπο που μας προσκαλεί να σκεφτούμε. Μερικοί ορισμοί από τις σελίδες της:
Εξουσία: Σε κανέναν άνθρωπο δεν δόθηκε από τη φύση το δικαίωμα να εξουσιάζει τους άλλους.
Λογοκρισία: Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την πίστη είναι όταν εξαρτάται από μια ανθρώπινη άποψη.
Κλειτορίδα: Το σημείο της σεξουαλικής ηδονής της γυναίκας.
Αυλικός: ισχύει για όσους βρίσκονται ανάμεσα στον βασιλιά και την αλήθεια, με σκοπό να εμποδίζουν την αλήθεια να φτάσει μέχρι το βασιλιά.
Άνθρωπος: Ο άνθρωπος δεν αξίζει τίποτα δίχως τη γη. Η γη δεν αξίζει τίποτα δίχως τον άνθρωπο.
Ιερά Εξέταση: Ο Μοντεσούμα καταδικάστηκε επειδή θυσίαζε αιχμαλώτους στους θεούς του. Τί θα έλεγε αν έβλεπε την πυρά όπου καίγονταν οι χριστιανοί;
Δουλεία: Απεχθές είδος εμπορίου, ενάντια στο νόμο της φύσης, όπου άνθρωποι αγοράζουν και πουλούν άλλους ανθρώπους σαν να είναι ζώα.
Τοκογλυφία: Οι Εβραίοι δεν εξασκούσαν την τοκογλυφία. Τοκογλύφους τους ανάγκασε να γίνουν η καταπίεση των χριστιανών».
Οργασμός: Υπάρχει κάτι που να αξίζει όσο αυτός;»
(μετάφραση: Ισμήνη Κανσή)
********
Υστερόγραφο: Τα βιβλία και η αναζήτηση της γνώσης δεν θα καταλήξουν ποτέ στον κάλαθο των αχρήστων, να το ξέρετε, κουφάλες νεκροθάφτες.
Υστερόγραφο 2: Ευχαριστώ τον άγνωστο γείτονα.
Το Φονικό Κουνέλι, Μάρτιος 2024.
