Ένας ήρωας της Ένατης Τέχνης έφυγε απρόσμενα για κάποιον μακρινό πλανήτη. Σκαρφάλωσε σ’ ένα μικροσκοπικό ιπτάμενο σύννεφο και πέταξε μακριά, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες και χιλιάδες φίλους σε όλο τον κόσμο. Είμαι κι εγώ ένας απ’ αυτούς. Ο Ακίρα Τοριγιάμα (Akira Toriyama), δημιουργός του θρυλικού Dragon Ball, έφυγε σε ηλικία μόλις 68 χρονών.
Ήταν χειμώνας του 98, θυμάμαι, διένυα μια ταλαίπωρη εφηβεία και περνούσα δυο βδομάδες στο νοσοκομείο, λόγω ενός σοβαρού θέματος υγείας. Λίγα πράγματα μου παρείχαν εκείνη την αναγκαία φυγή που αποζητούσα εκείνη την περίοδο – μια φυγή απ’ τα προβλήματα που με ταλαιπωρούσαν και απ’ το φορτίο ενός αγχωτικού σχολικού προγράμματος. Ανάμεσά τους ήταν μια τηλεοπτική σειρά κινουμένων σχεδίων απ’ την Ιαπωνία. Εκεί στο νοσοκομείο, είχα μια μικρή τηλεόραση απέναντί μου – και όταν ερχόταν το πρωινό του Σαββάτου, τη σωστή ώρα, πατούσα με ανυπομονησία το κουμπί. Ακολουθούσε ένα μισάωρο λαχταριστής φυγής.
Η σειρά ξεκινούσε μ’ ένα γνώριμο τραγούδι (που για πολλά χρόνια οι φαν νόμιζαν εσφαλμένα πως ερμήνευε ο Τζίμης Πανούσης): “Πρέπει και μπορώ – κι ως τον ουρανό – θα σ’ αναζητήσω, Dragon Ball!”. Πρωταγωνιστής, ένας νεαρός ήρωας με πεταχτά μαλλιά, που αγωνίζεται ενάντια σε εξωπραγματικούς αντιπάλους, προκειμένου να βοηθήσει τους φίλους του και να χτίσουν, μαζί, έναν καλύτερο κόσμο.
Ο νεαρός αυτός πρωταγωνιστής αντιμετώπιζε ολοένα και ισχυρότερους αντιπάλους. Όσες όμως δυσκολίες και αν προέκυπταν στον δρόμο του, δεν σταματούσε να χαμογελάει – και ν’ αντιμετωπίζει κάθε νέα δυσκολία σαν πρόκληση, μέσω της οποίας θα μπορούσε να γίνει δυνατότερος. Ό,τι και αν συνέβαινε, δεν έχανε ποτέ την ανθρωπιά του – και μια αίσθηση παιδικής απλότητας και αφέλειας, που έμελλε να τον συντροφεύσει ως την ενήλικη ζωή του. Η απλότητα εκείνου που δεν καταλαβαίνει το κακό, διότι δεν φέρει το παραμικρό κακό μέσα του.
Έμοιαζε σχεδόν μη-ανθρώπινος σε αυτή την ατέλειωτη καλοσύνη του, σε αυτή την ολική απουσία κάθε επίβουλου αισθήματος, κάθε ανειλικρίνειας, κάθε ιδιοτέλειας. Κάποια στιγμή θ’ αποκαλυπτόταν πως, ναι, δεν είναι άνθρωπος. Είναι ένας Saiyan, απόγονος μιας εξωγήινης φυλής. Οι αντιστοιχίες με τον Σούπερμαν είναι σαφείς – μα η ιαπωνική παραλλαγή του ήταν πολύ περισσότερα.
Αυτός ο νεαρός λεγόταν Σον Γκόκου. Και αυτό ήταν το Dragon Ball, μετέπειτα Dragon Ball Z, του Ακίρα Τοριγιάμα. Μια σειρά που ξεκίνησε στα μισά της δεκαετίας του 80 μέσα από το περίφημο περιοδικό manga (ιαπωνικά κόμικς) “Shōnen Jump”, για να μετατραπεί σύντομα σε άνιμε (ιαπωνικά κινούμενα σχέδια) και να κατακτήσει τις καρδιές των νεαρών Ιαπώνων της εποχής.
Στις αρχές της δεκαετίας του 90 το φαινόμενο Dragon Ball διέσχισε τις θάλασσες και μεταλαμπαδεύτηκε στις χώρες της δύσης. Το αποτέλεσμα ήταν να εκτοξευτεί η δημοτικότητα του συνόλου των ιαπωνικών μάνγκα και κινουμένων σχεδίων σε Αμερική κι Ευρώπη. Δίχως υπερβολή, το Dragon Ball και ο δημιουργός του, Ακίρα Τοριγιάμα, έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την επιτυχία μιας ολόκληρης μορφής δημοφιλούς τέχνης. Ναι μεν δημιουργοί όπως ο Χαγιάο Μιγιαζάκι και ταινίες όπως το “Akira” και το “Ghost in the Shell” συνέβαλαν καθοριστικά στην καλλιτεχνική ανάδειξη του είδους… μα ήταν σειρές όπως το Dragon Ball που το εκτόξευσαν σε επίπεδο δημοτικότητας στη δύση.
Ο Τοριγιάμα έγραφε και σχεδίαζε το Dragon Ball καθ’ όλη τη διάρκεια της σημαντικότερης περιόδου του. Όταν πια η σειρά γιγαντώθηκε παγκοσμίως, αναπτύχθηκε ένα ολόκληρο επιτελείο γύρω από τον κεντρικό δημιουργό – και παραμένει τέτοιο ως τις μέρες μας. Ήδη όμως απ’ τα χρόνια της δεκαετίας του 80, ο Τοριγιάμα υπήρξε διασημότητα στη χώρα του – μια χώρα που τιμάει και σέβεται όσο καμία άλλη τους δημιουργούς των κόμικς.
Το Dragon Ball δεν αποτελεί τη μοναδική συνεισφορά του Τοριγιάμα. Πριν ακόμα κάνει την εμφάνισή του στον κόσμο των μάνγκα ο μικρός Σον Γκόκου, είχε προηγηθεί η (εξίσου πετυχημένη στην Ιαπωνία) σειρά του Dr. Slump – το έργο που ανέδειξε, πρώτο, τον Τοριγιάμα.
Εν έτει 1986 είδε το φως της μέρας το πρώτο μέρος μιας σειράς βιντεοπαιχνιδιών ρόλων που έμελλε να μεταμορφώσουν το είδος: ο λόγος για το Dragon Quest, που επηρέασε το σύνολο των ιαπωνικών παιχνιδιών ρόλων και συνεχίζει αμείωτο ως τις μέρες μας. Ο σχεδιασμός των χαρακτήρων ήταν του Ακίρα Τοριγιάμα και συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχία της σειράς. Στην Ιαπωνία έχει κατασκευαστεί ως και Dragon Quest Theme Park – και η περίφημη εκείνη “γλίτσα” του παιχνιδιού, που κατέληξε να γίνει μασκότ, συνεχίζει να κλέβει την παράσταση.
Το 1995 κυκλοφόρησε και το βιντεοπαιχνίδι Chrono Trigger, μια συνεργασία κορυφής μεταξύ των συντελεστών του Dragon Quest και του Final Fantasy – και για άλλη μια φορά, ο Τοριγιάμα παρείχε τον σχεδιασμό των χαρακτήρων. Δεν είναι λίγοι που το θεωρούν, ως σήμερα, το κορυφαίο RPG (Role Playing Game) της δεκαετίας του 90. Κι εδώ να πω πως ήμουν από εκείνους που είχαν αγοράσει το παιχνίδι (σε κασέτα εισαγωγής, μια που δεν κυκλοφόρησε ποτέ επίσημα στην Ευρώπη) και το έπαιζα με βαθιά προσήλωση – τις ανακουφιστικές εκείνες ώρες που άφηνα στην άκρη το διάβασμα. Μου παρείχε κι αυτό μια πολύτιμη φυγή καταμεσής δύσκολων καιρών.
Το σχεδιαστικό στυλ του Τοριγιάμα είναι απόλυτα χαρακτηριστικό και μπορείς εύκολα να το διακρίνεις από κάθε αντίστοιχο σχεδιασμό ιαπωνικών μάνγκα και άνιμε. Είναι δύσκολο να το αποτυπώσω σε λέξεις, νομίζω όμως πως οι φωτογραφίες που παραθέτω είναι ενδεικτικές.
Στα σχεδιαστικά του χαρίσματα ανήκουν: 1) η έντονη εκφραστικότητα των χαρακτήρων 2) η σκηνοθετική δεινότητα των πλάνων, χαρακτηριστική στα μάνγκα του Dragon Ball 3) η ικανότητά του ν’ αποτυπώνει την κίνηση των χαρακτήρων, ακόμα και στις στατικές ασπρόμαυρες σελίδες – οι οποίες αληθινά νιώθεις πως “ανασαίνουν” μπρος στα μάτια σου 4) η φανταχτερή ποικιλομορφία των χαρακτήρων του: άνθρωποι, ζωόμορφα όντα, ανθρωπομορφικά ζώα, εξωγήινοι και τέρατα, σχεδιασμένοι όλοι με πρωτοτυπία και μια αίσθηση αυθεντικότητας 5) η μοναδική ανάμειξη του ρεαλιστικού με το εξωπραγματικό στοιχείο (φανερή από τον ρουχισμό των χαρακτήρων, ως την απόδοση του περιβάλλοντος) 6) η υιοθέτηση στοιχείων από την παραδοσιακή κινεζική και ιαπωνική κουλτούρα.
Τέλος, 7) εκείνη η μοναδική ικανότητά του να δημιουργεί σασπένς! Κάθε επεισόδιο Dragon Ball που τελείωνε σ’ έκανε να διψάς για να δεις τη συνέχεια! Μπορούσε να τραβήξει μια μονομαχία μεταξύ δυο χαρακτήρων για πενήντα ολόκληρα επεισόδια, δημιουργώντας ολοένα και πιο περίτεχνους κι εξωπραγματικούς τρόπους, προκειμένου να καθηλώσει τον θεατή στην οθόνη του!
Μα την αλήθεια, τα κατάφερε! Εγώ και χιλιάδες άλλοι ανά τον κόσμο μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε.
Ο Ακίρα Τοριγιάμα έφυγε – μα άφησε πίσω του μια πολύτιμη κληρονομιά, που θα συνεχίσει να ψυχαγωγεί πλήθος κόσμου, νεότερων και παλιότερων. Και ίσως να μην υπάρχει μεγαλύτερη ευλογία για έναν δημιουργό από αυτή: η γνώση πως το έργο του αγαπήθηκε βαθιά και θα συνεχίσει ν’ αγαπιέται. Απ’ αυτή την άποψη, ο Ακίρα Τοριγιάμα υπήρξε ένας αληθινός Super Saiyan.
Σα να βλέπω εκεί ψηλά, πάνω στο ιπτάμενο σύννεφο, τον Ακίρα Τοριγιάμα. Τα μαλλιά του έχουν γίνει χρυσαφιά και μια λάμψη τον περιβάλλει. Ενώ απομακρύνεται, χαμηλώνω το κεφάλι σ’ ένδειξη σεβασμού και του λέω το δικό μου μικρό “Arigatō”…
