Είναι ωραία πίσω από το τείχος σου;

Μερικές συμβουλές από κάποιον που τα έχει ζήσει και τα ζει.

Στην πραγματικότητά μας περισσεύει η κλειστότητα και η αδυναμία μοιράσματος. Η συναισθηματική νοημοσύνη – η ικανότητα να έρχεσαι σε βαθύτερη επαφή με τον συναισθηματικό κόσμο των άλλων και του εαυτού σου – συνιστά εξαίρεση σ’ έναν κόσμο που είτε σκέφτεται δίχως να νιώσει, είτε νιώθει δίχως να σκέφτεται. Η επικοινωνία συχνά εκφυλίζεται σε «κουβεντούλα» και «διασκέδαση», όταν δεν καταλήγει ν’ αναπαράγει τετριμμένες συνήθειες και συμπεριφορές. Υπάρχουν φορές μάλιστα, που η ικανότητα επικοινωνίας και εμβάθυνσης προκαλεί φόβο – ποιος είπε πως η πλειοψηφία των ανθρώπων θέλουν να εμβαθύνουν στις σκέψεις και τα συναισθήματά τους; Ποιος είπε πως επιθυμούν να έχουν κοντά τους έναν άνθρωπο που φέρει αυτή την ικανότητα;

Οι αντιστάσεις δίνουν και παίρνουν. Ζούμε σε μια πραγματικότητα που η πλειοψηφία συνομιλεί πίσω από ατέλειωτα τείχη άμυνας, κεκαλυμμένα είτε με πλασματικά χαμόγελα είτε με ψυχρά προσωπεία. Οι πρώτοι (εκείνοι που «χαμογελούν») είναι εκείνοι που θέλουν πάντα να δείχνουν πως «περνάνε καλά». Οι δεύτεροι (εκείνοι με το ψυχρό ύφος) είναι εκείνοι που κρύβουν τα αισθήματά τους κάτω από μια μόνιμη μάσκα αποστασιοποίησης. Οι πρώτοι μιλάνε πολύ μα δεν λένε τίποτα. Οι δεύτεροι μιλάνε λίγο. Κοινό των μεν και των δε είναι η αδυναμία να εκφράσουν αυτό που πραγματικά αισθάνονται. Η αδυναμία να είναι ο εαυτός τους και η δημιουργία ενός προστατευτικού αμυντικού τείχους: ένα τείχος φτιαγμένο από «χαμόγελα» για τους μεν και «ψυχράδα» για τους δε.

Αμφότεροι φοβούνται. Αμφότεροι είναι ανασφαλείς. Μα δεν το γνωρίζουν αυτό.

Ο υπογράφων θυμάται μια περίοδο που ήταν ιδιαίτερα πεσμένος ψυχολογικά. Είχα βγει με μια παρέα – και είχα κάτι μούτρα μέχρι κάτω. Η παρέα «ξενέρωσε» μαζί μου, διότι τους «έριξα» την ψυχολογία. Τον καιρό εκείνο ήμουν μικρός και νόμιζα πως έκανα κάποιο λάθος. Μεγαλώνοντας συνειδητοποίησα πως το λάθος ήταν δικό τους. Ήμουν απλά ο εαυτός μου και εξέφραζα εκείνο που ένιωθα. Αν δεν μπορούσαν να διαχειριστούν την απογοήτευσή μου, το πρόβλημα ήταν ολοφάνερα δικό τους. Αν θεωρούσαν πως όφειλα να φορέσω ένα χαμογελαστό προσωπείο – τότε έσφαλαν στις εκτιμήσεις τους. Κάποιες φορές δεν αρμενίζουμε εμείς στραβά… μα ο γιαλός είναι στραβός.

Μεγάλωσα πια και κουράστηκα με όλη αυτή την κατάσταση γύρω μου. Παντού τείχη, άμυνες, υποκρισία, καχυποψία και κλειδαρότρυπες. Τα σύγχρονα κοινωνικά δίκτυα το έκαναν πολύ χειρότερο απ’ ότι ήδη ήταν, με την εικόνα να λειτουργεί ως υποκατάστατο του λόγου, την γρήγορη λεζάντα ν’ αντικαθιστά το επιχείρημα, τον διάλογο να ξεφτίζει σε ατέλειωτες αναπαραγωγές στερεοτύπων και την εικονική πραγματικότητα να οργιάζει. Τι σημασία έχουν τα αληθινά σου αισθήματα, όταν μπορείς ν’ ανεβάσεις μια εντυπωσιακή φωτογραφία στο Instagram και να μαζέψεις πλήθος ανταποκρίσεων; Και γιατί παραπονιέσαι πως «οι άλλοι δεν σε καταλαβαίνουν;» Τι τους έχεις δείξει για να «σε καταλάβουν», πέρα από έναν συρφετό από φωτογραφίες;…

Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων είναι παραδομένος σε αυτό το παιχνίδι της εικονικής πραγματικότητας και της μάσκας. Κουράστηκα να έρχομαι σε επαφή με κόσμο που αδυνατεί να εκφράσει μια υποψία θλίψης, μια σπιθαμή απογοήτευσης, μια μικρή ελπίδα, μια πτυχή εκείνου που ΝΙΩΘΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ. Όχι, όλοι πρέπει να φοράνε προσωπεία και να φαίνονται «καλά», μη τυχόν και αποκαλύψουν μια πτυχή του πραγματικού τους εαυτού.

Και αν κάποιοι τελικά «εκφράζονται», αυτό συχνά σημαίνει: «σου πετάω τα συναισθήματά μου στα μούτρα, αδιαφορώντας εντελώς για τα δικά σου». Πρόκειται, με άλλα λόγια, για ξέσπασμα, όχι για μοίρασμα. Δυο πλευρές μπορεί να εκσφενδονίζουν συναισθήματα η μία στην άλλη – μα η ικανότητα κατανόησης κι αμοιβαιότητας έχει πάει στον βρόντο. Συναισθηματική εκφόρτιση δίχως ικανότητα διαλόγου και δίχως ικανότητα εμβάθυνσης. Πίσω από τέτοια ξεσπάσματα συχνά ελλοχεύει η αδυναμία επικοινωνίας – όχι μόνο με τον άλλο, μα κυρίως τον εαυτό σου. Όχι, δεν αναφέρομαι σε αυτή την «έκφραση». Άλλο εκφόρτιση, άλλο άνοιγμα.

Είμαι αυτός που είμαι. Επιλέγω ν’ ανοίγομαι και να εκφράζομαι. Δεν έχω πάντα δίκιο, δεν έχω πάντα άδικο. Κάποιες φορές νιώθω καλά, άλλες νιώθω άσχημα. Κρατάω ένα σφυρί όμως και κατεδαφίζω τείχη. Με βλέπεις; Βλέπεις το σφυρί στο χέρι μου; Το καταλαβαίνεις; Προτιμώ τον τσακωμό απ’ τη σιωπή. Προτιμώ το ξεκαθάρισμα απ’ την αποστασιοποίηση. Προτιμώ την ειλικρίνεια απ’ την παραπλάνηση. Κι αν έσφαλα… θέλω να το μάθω! Κι αν έχω δίκιο… θέλω να το υπερασπίσω! Μα δεν είμαι μόνος μου σε αυτό. Θέλω να σκάψω, να εμβαθύνω, να μοιραστώ την οπτική γωνία μου και να μάθω τη δική σου. Δεν μπορώ να κοιτάζω μέσα από τα τείχη των άλλων. Απλόχωρη γη κι ανοιχτός ουρανός, αυτό πρέπει να είναι οι σχέσεις μας. Αυτό αφορά όσους σέβομαι και γυρεύω τον σεβασμό τους! Όσους θέλω να έχω στη ζωή μου. Για τους άλλους δε δίνω δεκάρα.

Μιλάτε, πανάθεμά με. Επικοινωνήστε μεταξύ σας. Επικοινωνήστε με τον εαυτό σας. Μη φοβάστε πια να πείτε αυτό που νιώθετε – ακόμα κι αν είναι λάθος! Ακόμα κι αν οδηγήσει σε αψιμαχία! Ακόμα και αν φάτε τα μούτρα σας! Θεωρείτε πως είναι καλύτερο να τα κρατάτε όλα μέσα σας; Αλήθεια, τρέφετε ακόμα αυτή τη μεγάλη ψευδαίσθηση; Την ψευδαίσθηση του «δεν μιλάω, δεν λέω αυτό που νιώθω, κι έτσι αποφεύγω τη σύγκρουση, αποφεύγω τον πόνο»; Ω, πόσος φόβος υπάρχει εκεί έξω! Πόση αδυναμία – μεταμφιεσμένη σε «επίδειξη μετριοπάθειας»!

Εμπρός, ζήσε μες στο τείχος σου. Ασφαλής με τις χίλιες μύριες άμυνές σου. Εσύ και οι νευρώσεις σου, εσύ και οι φαντασιώσεις σου. Και άσε τη ζωή να περνάει. Και μην προσπαθείς ποτέ για τίποτα και για κανέναν. Και μην ανοίγεσαι ποτέ! Άσε τη ζωή να περάσει! Εμπρός! Δείξε τον δρόμο! Είθε η σιωπή σου να γίνει η σιωπή όλων! Να ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου όλοι σιωπούν! Έναν κόσμο που η κουβέντα εκφυλίζεται σε σύντομα γραπτά μηνύματα και ξοδεμένη σωματική διασκέδαση! Έναν κόσμο στερεοτυπικών κουβέντων και δημοσίων σχέσεων. Συνέχισε! Δείξε τον δρόμο!…

Κι ας είμαι εγώ ο τρελός με το σφυρί. Ο παράξενος τύπος που σου απλώνει το χέρι – κι εσύ το μαζεύεις πίσω από άμυνα. Όλο άμυνες, πάντα άμυνες. Πάντα κλειστότητα και τείχη. Και μετά αναρωτιέσαι «μα πού χάθηκαν όλοι;».

Μα δεν θα νιώσεις μοναξιά. Δεν μπορείς να νιώσεις. Η μοναξιά είναι ένα αίσθημα που προϋποθέτει επικοινωνία κι επαφή με τον βαθύτερο εαυτό σου. Ναι, είναι σκληρό αίσθημα – μα βαθιά αληθινό και γνήσιο! Εσύ όμως πνίγεις τον βαθύτερο εαυτό σου! Τον πνίγεις κάτω από έναν συρφετό καθημερινών υποχρεώσεων και μιας ατέλειωτης ρουτίνας – ιδανικής για να σε κάνει να μη σκέφτεσαι! Ιδανική για να σε κάνει να μη νιώσεις ποτέ σου μοναξιά!

Γη και ουρανός. Μπορούμε να το έχουμε ή ζητάω πολλά;

Ανοιχτείτε. Μοιραστείτε. Βγείτε και κοιτάξτε ο ένας τον άλλο στα μάτια. Αλλιώς θα μας πνίξει ο κυνισμός μας.