Από φετινό αναμνηστικό λεύκωμα της Έκτης Δημοτικού. Η ερώτηση είναι «πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας όταν μεγαλώσετε». Ένας μαθητής απάντησε πως θα επιθυμούσε, αφού αποφοιτήσει από σχολή ναυπηγών, να εργαστεί σε μια μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία, να βγάλει τόσα χρήματα όσα χρειάζεται ώστε να αγοράσει τρία αμάξια (εκ των οποίων το ένα θα είναι αγωνιστικό), καθώς κι ένα πολυτελές σπίτι με πισίνα.
Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα διαβάζοντας αυτό το κείμενο ήταν πως μάλλον λίγα ζητάει το παιδί. Ας προσθέσουμε και μια παραθαλάσσια βίλα, ή μερικά αυτοκίνητα επιπλέον – ένα για κάθε μέλος της οικογένειάς του, ως δώρο. Δεν θα ήταν άσχημα και μια γερή δόση χρυσαφικά για τη γυναίκα, ή ένα δωμάτιο πανάκριβα ρούχα. Μα και πάλι, λίγα είναι – κρίμα να υποφέρει το παιδί. Ας γίνει ιδιοκτήτης μιας ολόκληρης αλυσίδας ρούχων και αυτοκινήτων, να μη νιώσει πως του λείπουν.
Μα αυτές οι σκέψεις δεν κράτησαν για πολύ. Σύντομα η χιουμοριστική διάθεση παραχώρησε τη θέση της στην κριτική. Γιατί η επιθυμία του παιδιού να αποκτήσει άφθονο χρήμα, τρία αμάξια κι ένα σπίτι με πισίνα δεν είναι στην πραγματικότητα επιθυμία ενός παιδιού που σκέφτεται σαν παιδί – αλλά ενός παιδιού που σκέφτεται σαν ενήλικας.
Δεν υπάρχει τίποτα το «παιδικό» σε αυτή τη φιλοδοξία του. Ούτε καν εφηβικό. Εδώ μιλάει ένας ενήλικας της εποχής μας, εμποτισμένος από την υλιστική νοοτροπία της απόκτησης αγαθών, που έχει πάρει τη μορφή ενός παιδιού.
Αν με ρωτούσε ένα παιδί «τί μπορώ να ονειρευτώ;» θα του έλεγα «τα πάντα». Κάνε όνειρα δίχως κανένα όριο, φτάσε ως το φεγγάρι και ακόμα πιο μακριά. Θες να γίνεις αστροναύτης; Να θεραπεύσεις τον καρκίνο; Να φέρεις την παγκόσμια ειρήνη; Να γίνεις μεγάλος αθλητής ή καλλιτέχνης; Να διαπρέψεις στις επιστήμες; Ν’ αγοράσεις το μεγαλύτερο παιχνιδάδικο του κόσμου; Να μάθεις να πετάς; Να μάθεις ν’ αναπνέεις κάτω απ’ το νερό; Να ζήσεις μαγικές περιπέτειες; Να ανακαλύψεις άγνωστες χώρες; Να χτίσεις αποικίες στον Άρη; Να γυρίσεις τον κόσμο σε σκέιτμπορντ; Να ονειρεύεσαι δίχως όρια! Να ζητάς τα πάντα!
Μα τρία αμάξια κι ένα σπίτι με πισίνα; Αυτό είναι τα «πάντα» για σένα; Ως εκεί φτάνει η φαντασία σου; Εκεί τερματίζει το σύμπαν των ονείρων σου;
Φιλαράκο μου, ποιος να ευθύνεται που στέρεψε έτσι η σκέψη σου; Μήπως μιλούν οι γονείς σου πίσω από σένα; Οι γονείς που ανησυχούν από τώρα πώς θα «βολέψουν» το βλαστάρι τους – όλα χρειάζεται να είναι καλώς καθορισμένα, ο δρόμος ξεκάθαρος, ο στόχος συγκεκριμένος. Θα περάσεις σε εκείνη τη σχολή και θα βγάλεις τα αναγκαία χρήματα για να νιώσεις «ασφαλής». Γιατί τα όνειρα είναι άχρηστα, κύριοι, αν δεν αφορούν χειροπιαστά, ξεκάθαρα υλικά. Υλικά που μπορούμε ν’ αγοράσουμε (γιατί ως γνωστόν κάτι αξίζει μόνο αν μπορείς να το αγοράσεις). Και η ασφάλεια δεν είναι ψυχολογικό θέμα – αλλά οικονομικό. Τα παιδιά πλέον χρειάζεται από τα 12 τους χρόνια να σκέφτονται τον τρόπο που θα «τακτοποιηθούν». Από τα 11 – από τα 10, τα 9, τα 8. Μπα – από τη γέννησή τους κιόλας! Με το πού μάθουν να βαδίζουν στα δυο τους πόδια, είναι πια καιρός να καταστρώσουν τα σχέδιά τους για το μέλλον – ένα σπίτι, μια δουλειά, μια οικογένεια.
Μήπως μιλούν τα πολιτισμικά πρότυπα μιας κοινωνίας στηριγμένης στην κατανάλωση, την επιδειξιομανία και τις υλικές ανέσεις; Που θεωρεί ένδειξη κύρους την κατοχή ενός πολυτελούς σπιτιού ή ενός ταχύτατου αμαξιού, μα αδιαφορεί πλήρως αν τυχαίνει να είσαι γεννημένος μουσικός ή ζωγράφος, αν αγαπάς την έρευνα και τη μάθηση;
Πόσες φορές έχω δει εφήβους μες στα τρένα να γυροφέρνουν με το κινητό στο χέρι. Μα ποτέ δεν έχω δει εφήβους να κρατάνε κάποιο μουσικό όργανο.
Δεν υπάρχει τίποτα πολυτιμότερο από την παιδική φαντασία, κύριοι! Επειδή ακριβώς γυρεύει το αδύνατο, επειδή ακριβώς στερείται ρεαλισμού! Αλίμονο αν μετατραπούν και τα παιδιά σε μικρογραφίες ενηλίκων! Αλίμονο σε όλους όσους τους περνάνε τέτοια πρότυπα!
Φίλε μου, η πισίνα και τα τρία αμάξια θα ‘πρεπε να είναι πολύ λίγα για σένα. Και τα τέσσερα και τα πέντε και τα εκατό αμάξια το ίδιο. Φαντάσου το αδύνατο! Γιατί αυτό θα μεταφέρεις μέσα σου, μια ζωή, όταν θα έχεις πλέον μεγαλώσει. Αυτό θα συνιστά την ψυχολογική κληρονομιά σου. Και άσε τα όνειρα για αμάξια και πισίνες στους γονείς σου – ως εκεί φτάνει η φαντασία τους.
Και αν η πραγματικότητα γύρω μας σας ενοχλεί, κύριοι… Να θυμάστε πως δεν χτίζεται ο μελλοντικός κόσμος στις εκλογικές διαδικασίες και στις γνωστές συγκρούσεις των πάντων με τους πάντες… μα στη σκέψη κάθε παιδιού, σήμερα, που απαντάει στην ερώτηση «πως φαντάζεσαι τον εαυτό σου όταν μεγαλώσεις»…
8 Responses
Πολύ ωραία ανάρτηση, Κουνελάκι! Όντως, η σημερινή εποχή παρέχει όλα τα μέσα για να μην έχει κάποιος φαντασία και αυτό είναι ολέθριο, ειδικά για τα παιδιά. Δυστυχώς, οι γονείς φοβούνται να στερήσουν κάποιο υλικό αγαθό από το παιδί τους (εφόσον υπάρχει η οικονομική δυνατότητα, εννοείται), μην τυχόν και χαρακτηριστούν κακοί γονείς, και αυτό το βλέπω και στο πολύ κοντινό συγγενικό μου περιβάλλον.
Αλλά κανείς δε νοιάζεται μήπως με αυτό τον τρόπο στερεί από το παιδί του το δώρο της φαντασίας, καθώς η φαντασία δεν εγγυάται οικονομικές απολαβές.
Εγώ, πάντως, θυμάμαι πολύ καλά όλα τα παιχνίδια που έπαιζα με τη φαντασία μου, ως παιδί. Και έχουν περάσει ήδη πολλά χρόνια από τότε που αποφάσισα ότι η φαντασία μου είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός μου.
Να έχεις μια φανταστική νύχτα.
Η φαντασία του παιδιού είναι μία από τις μεγαλύτερες κληρονομιές του ενήλικα. Και είμαι βέβαιος πως το γνωρίζεις καλά αυτό, Πίππη. Τους χαιρετισμούς μου!
Τα έχουν ετοιμάσει από έμβρυα να κατακτήσουν το διάστημα!
Φυσικά, αφού πρώτα αποτελειώσουν τον πλανήτη εδώ, μια και δεν χωρά τις υπέρμετρες φιλοδοξίες και την αλύτρωτη ματαιοδοξία και απληστία τους!
Κάπου έχει χαθεί το νόημα της ζωής, κάπου εδώ έχει χαθεί το παιχνίδι του ανθρώπου και δεν εννοεί να το καταλάβει…
Η εποχή είναι πάρα πολύ δύσκολη με τόσους πειρασμούς και μέσα από τόσα ερεθίσματα που βομβαρδίζουν τα παιδιά και δυστυχώς εκτίθενται όσο και να τα προστατεύσεις.
Σωτηρία υπάρχει όταν από μωρά τους μάθει ο γονιός ότι υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος εκεί έξω (και μέσα μας) πέρα από αυτό με το οποίο θα γεμίσουν τα ματάκια τους πολύ εύκολα.
Μέχρι τα πέντε πρέπει να έχει βάλει γερά θεμέλια, τα οποία δεν χαλάνε σχεδόν ποτέ! Τότε θα δώσει την καθοριστική μάχη, προκειμένου να κερδηθεί το παιχνίδι, όσες δυσκολίες – πειρασμοί κι αν βρεθούν στο δρόμο του παιδιού μεγαλώνοντας.
Ευτυχώς, σώζεται πλούτος σε αρκετά παιδιά (έχω την εμπειρία, πίστεψέ με) και αυτό είναι όχι απλά παρήγορο αλλά αισιόδοξο…!
Πολύ τη χάρηκα αυτή την ανάρτηση 😉
Είμαι βέβαιος πως υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, Γλαύκη. Εκείνη που λες πως διαπιστώνεις από την εμπειρία σου. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς εξάλλου – η φαντασία είναι θάλασσα, ωκεανός, ακόμα και αν βουλώσουν κάποιες λίμνες, δεν στερεύει…
Μια άκρως υλιστική πραγματικότητα, μπόλιασε τα όνειρα των παιδιών! Έβαλε σύνορα ορατά πλέον και ακραία επικίνδυνα. Μη ζητάς το ανέφικτο, -τουλάχιστον όχι το ανέφικτο το οποίο κρύβει την αντίδραση και την αντίσταση στα κακώς κείμενα της ύπαρξης- ζήτα να ακουμπήσεις τα πρότυπα που πλασάρει το καπιταλιστικό φαίνεσθαι κι όσο αφορά το αληθινό, το πνευματικό γίγνεσθαι, αυτό που αποζητά τον ολοκληρωμένο άνθρωπο, την ολοκληρωμένη προσωπικότητα, ξέχνα το, διέγραψε το.
Μία Ferari κατακρεούργησε την Αλίκη λίγο πριν αυτή διαβεί την πύλη της Χώρας των Θαυμάτων… άμοιρη Αλίκη, θρηνώ τον χαμό σου…
Ίσως χάνονται κάποιες Αλίκες εδώ κι εκεί, ίσως είναι πολλές στον αριθμό, μα η Χώρα των Θαυμάτων παραμένει ίδια. Αυτό πίστεύω. Θα βρεθούν, λοιπόν, άλλα άτομα να την επισκεφτούν, κάποια στιγμή, άλλες Αλίκες και άλλοι Πήτερ Παν. Ας μη μας αποθαρρύνουν λοιπόν εκείνοι που εγκατέλειψαν τη φαντασία τους… νομίζω θα βρεθούν άλλοι να πάρουν τη θέση τους.
Απίστευτο! Σίγουρα κρύβονται οι γονείς πίσω από τα όνειρα του μικρού, αλλά μου κάνει εντύπωση η πεποίθηση ότι ως ναυπηγός θα βγάλει πολλά λεφτά.
Είχα ακούσει την εποχή της φούσκας του ΧΑΑ συμμαθητές των παιδιών μου να ονειρεύονται να γίνουν χρηματιστές ή τραπεζίτες. Ήταν όμως στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, και γύρω τους κυκλοφορούσαν φήμες για μετοχές.
Είναι τόσο τρελή η σύνδεση στα όνειρα του μικρού, ώστε αναρωτιέμαι πού ακριβώς έχει σταθμεύσει η οικογένεια!
Ανεξαρτήτως αν η επιλογή του επαγγέλματος έχει μικρές ή μεγάλες προοπτικές, ισχύει το ίδιο πως το παιδί, σε τελική ανάλυση, αξιολογεί ως "επιτυχία" την απόκτηση τριών αμαξιών και την πισίνα.
Τελικά κάποιες φορές η επιτυχία/αποτυχία δεν εδράζεται στην πραγματοποίηση ενός ονείρου, αλλά στο όνειρο το ίδιο…