Χαμένος στο Σουπερμάρκετ;

“Lost In the Supermarket”, λένε οι Clash σε ένα αγαπημένο τραγούδι τους. Τον καιρό που γράφτηκε το τραγούδι, σαράντα χρόνια πριν, στο λυκαυγές της θατσερικής νεοφιλελεύθερης εποχής, ένα μεγάλο σουπερμάρκετ φάνταζε σαν το απαύγασμα του τεχνικού πολιτισμού και της εποχής της κατανάλωσης. «Δεν μπορώ πια να φωνάξω χαρούμενος», λέει το παιδί μέσα στους Clash, περιφερόμενο ανάμεσα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους, κατάμεστους με προσφορές και προϊόντα. Μην ανησυχείς, μικρέ, και όλα γίνονται για το δικό σου καλό. Ακόμα και η προσωπικότητα που θα χρειαστείς μεγαλώνοντας είναι προς πώληση, και μάλιστα σε τιμή ευκαιρίας: θα τη βρεις στρίβοντας στη δεύτερη γωνια αριστερά, πίσω από τον πάγκο με τ’ απορρυπαντικά.

Σήμερα όμως, σαράντα χρόνια μετά, αισθάνομαι πως το να περιφέρεσαι χαμένος καταμεσής ενός σουπερμάρκετ (ή ενός Mall, για να το εκσυγχρονίσουμε), δεν είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί. Η αίσθηση του να νιώθεις χαμένος υποκρύβει πάντα μια ασυμφωνία ανάμεσα σε σένα και το περιβάλλον: αποκαλύπτει πως κάτι ακόμα δεν έχει χαθεί, και αυτό είσαι ΕΣΥ, ο εαυτός σου, καταμεσής της καλογυαλισμένης ζούγκλας.

Ο κόσμος δεν χάνεται σήμερα τόσο όσο παλιά. Αντίθετα, οι καθημερινές τους διαδρομές γίνονται ολοένα και πιο συγκεκριμένες, ολοένα και πιο ασφυκτικές. Αναφέρομαι πάντα σε συνθήκες κανονικότητας, τέτοιες που θα δούμε πάλι όταν υποχωρήσουν οι καραντίνες. Η πανδημία απλά έχει σφίξει ακόμα περισσότερο εκείνο που ήταν ήδη σφιχτό και περιοριστικό. Πηγαίνεις από το Α στο Β και πάλι πίσω. Τα λοξοδρομίσματα παραχωρούν τη θέση τους στις ευθείες γραμμές. Δεν χάνεσαι πια στο σουπερμάρκετ – δεν έχεις χρόνο να χαθείς. Πηγαίνεις, παίρνεις αυτό που θέλεις, επιστρέφεις. Τίποτα πια δεν σου προκαλεί εντύπωση. Το μικρό παιδί για το οποίο τραγουδούν οι Clash μεγάλωσε και έγινε ένας βαριεστημένος ενήλικας. Ξύπνημα, δρόμος, δουλειά, φαί, σπίτι, ίντερνετ, φαί, (σεξ;), ύπνος. Όλα μέρος μιας ευθύγραμμης κανονικότητας από την οποία απουσιάζουν οι καμπύλες – εκτός αν οι τελευταίες συνιστούν καμπύλες δυσχερών οικονομικών ισολογισμών.

Τι είναι εκείνο που λείπει; Η αίσθηση του περιπλανώμενου. Η αίσθηση εκείνου όπου απουσιάζει ο τελικός σκοπός. Όταν το Α δεν οδηγεί, απαρέγκλιτα και ψυχαναγκαστικά, στο Β, μα στο Απροσδιόριστο. Να πας στο κατάστημα όχι με «σκοπό να αγοράσεις κάτι» – μα γιατί γυρεύεις να περιπλανηθείς, να δεις ανθρώπους, να παρατηρήσεις την κίνηση. Να σκεφτείς – ναι, να σκεφτείς, γιατί όχι. Ήρθα στο σουπερμάρκετ για να σκεφτώ – όχι, σας παρακαλώ, δεν τρελάθηκα, μην καλείτε την αστυνομία.

Σε μια κοινωνία που σφίγγει διαρκώς το ζωνάρι γύρω από «σκοπούς» και «μέσα», μετατρέποντας την καθημερινότητα σε μια ασφυκτικά περιοριστική ρουτίνα, ο περιπλανώμενος μοιάζει βγαλμένος από έναν άλλο κόσμο. Αποκαλύπτει το παράθυρο για μια εναλλακτική πραγματικότητα. Περιττό να αναφέρω πως όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν ξανά, χρειάζεται να μάθουμε να περιπλανιόμαστε εκ νέου. Και ας χαθούμε. Θα θυμηθούμε, πάλι απ’ την αρχή, τι σημαίνει αναζήτηση. Τι σημαίνει να θέτεις ερωτήματα ξανά, δίχως να γνωρίζεις εκ των προτέρων την απάντηση.

Το να χάνεσαι στο σουπερμάρκετ είναι το λιγότερο. Το να ξεχνάς να χάνεσαι, γιατί έχεις ξεχάσει να περιπλανιέσαι – αυτό είναι το χειρότερο.

Το Φονικό Κουνέλι, Γενάρης 21