Κάποιες σκέψεις

Οι περισσότεροι από μας ζήσαμε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, περισσότερο ή λιγότερο έντονα, τα δυσάρεστα γεγονότα των τελευταίων ημερών. Όσο περνούν οι μέρες, τόσο φαίνεται πως επανερχόμαστε σε μια γνώριμη κατάσταση «ομαλότητας» – όσο και αν «ομαλότητα» μοιάζει να σημαίνει εκείνο το χαλί που σπρώχνουμε πάνω από τη σκόνη, ώστε να μπορέσουμε να βαδίσουμε ξανά πάνω του αβίαστα. Μα θα συμβεί και το ξέρουμε πως θα συμβεί – είναι αναπόφευκτο όσο είναι και ανθρώπινο. Όσο ανθρώπινες (με την αμφίσημη, καλή και κακή τους σημασία) υπήρξαν οι αντιδράσεις που πλημμύρισαν τα Μέσα τις περασμένες μέρες.

Θα μοιραστώ εδώ μαζί σας κάποιες σκέψεις, όχι πάνω στα γεγονότα – μα πάνω στις αντιδράσεις που προκάλεσαν. Τα γεγονότα ήταν αυτά που ήταν και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι πλέον. Μόνο να παραδειγματιστούμε ώστε να αποφευχθεί τυχών επανάληψή τους στο μέλλον – αν και κάποιες φωνές με νόημα τονίζουν «δεν θα αλλάξει τίποτα» και πως «πάντα έτσι γίνεται». Το πόσο θα τις λάβουμε σοβαρά υπόψη μας (και δεν πρέπει να τις περιφρονούμε) ή όχι εξαρτάται από μας. Μα, όπως έγραψα, δεν επιθυμώ να κάνω κάποια ανάλυση στα γεγονότα – τα έκαναν άλλοι, περισσότερο αρμόδιοι από μένα.

Μα επιθυμώ να σταθώ για λίγο στις αντιδράσεις του πλήθους. Πάντα σε καταστάσεις κινδύνου το πλήθος τείνει να αντιδρά πρώτα με το θυμικό του και μετά με τη λογική. Λιγότεροι θα σκεφτούν ψύχραιμα και θα προσπαθήσουν να τιθασεύσουν το άτακτο παλιρροϊκό κύμα των αντιδράσεων του κόσμου. Βρίσκω απόλυτα λογικές τις ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις – άντε να σκεφτείς ορθολογικά σε τέτοιες καταστάσεις· μα το συναίσθημα δεν παρέχει λύσεις – συχνά, μάλιστα, κάνει την κατάσταση χειρότερη. Υπάρχουν περιστάσεις στην καθημερινή ζωή μας που το συναίσθημα είναι πολύτιμος οδηγός… μα σε περιστάσεις κινδύνου μπορεί να σε τυφλώσει.

Είναι απόλυτα κατανοητό το ξέσπασμα και η επίρριψη ευθυνών. Πρόσεξε όμως, γιατί σε έναν κόσμο που είμαστε όλοι «καλωδιωμένοι» μεταξύ μας, το ξέσπασμα ενός μπορεί να μετατραπεί σε ντόμινο – και να παρασύρει τους πάντες σε έναν χείμαρρο συναισθημάτων δίχως αντίκρισμα. Και σε αυτό δε βοηθούν οι πηχυαίοι στερεότυποι τίτλοι των εφημερίδων, οι δακρύβρεχτες τηλεοπτικές εκπομπές και οι οργισμένες αναρτήσεις. Περισσότερο εκφορτίζουν τη συσσωρευμένη ένταση, παρά οδηγούν σε λύσεις. Μα από τα κυρίαρχα Μέσα ενημέρωσης δεν περιμένω και πολλά, όπως δεν περιμένω και πολλά από τα πολιτικά κόμματα. Ακόμα και το βαθύτερο γεγονός χάνει κάτι απ’ το νόημά του όταν μετατρέπεται σε θέμα διαξιφισμού μεταξύ αντίπαλων παρατάξεων – και, αλίμονο, σε κίνητρο κέρδους για κάποιους.

Θα ήθελα όμως να δω κάτι διαφορετικό στον υπόλοιπο κόσμο – για παράδειγμα, εκείνον του διαδικτύου. Περισσότερη ψυχραιμία, λιγότερο συναίσθημα. Κάποιος χρήστης του Facebook μοιράστηκε χθες μια φωτογραφία με την έκλειψη της πανσέληνου και ένας χρήστης τον κριτίκαρε επειδή δεν σέβεται τους νεκρούς! Ένας άλλος ξεσπάει αλύπητα αριστερά και δεξιά, σκορπώντας θλίψη και οργή. Λες και η καταστροφή ξεσήκωσε ένα πελώριο μαύρο κύμα, λες και ο καπνός της φωτιάς μπήκε στα πνευμόνια του κόσμου και τους μαύρισε τις καρδιές. Να μην αναφερθώ σε εκείνους που γίνονται ρήτορες του μίσους και της μισαλλοδοξίας, στο όνομα των διεστραμμένων πιστεύω τους.

Τελικά κάθε καταστροφή – μια πυρκαγιά, μια πλημμύρα, ένας πόλεμος – αναδεικνύουν το καλύτερο και το χειρότερο στους ανθρώπους. Θα δεις πράξεις ηρωισμού (οι περισσότερες εκ των οποίων σιωπηλές και ανώνυμες), θα δεις πράξεις αλληλεγγύης (άφθονες εκ των οποίων στα κοινωνικά δίκτυα που έδειξαν για άλλη μια φορά την ανεξαρτησία τους απ’ τα μαζικά μέσα ενημέρωσης), μα θα δεις και πράξεις μίσους, πράξεις επιβολής, πράξεις ψυχολογικού εκφοβισμού. Οι δεύτεροι είναι όσοι προσπαθούν να επιβάλλουν τα «πρέπει» τους στον κόσμο, συχνά στο όνομα της ηθικής ή του «κοινού καλού». Στους δεύτερους εξάλλου θα συναντήσεις και άπλετα κροκοδείλια δάκρυα – γιατί ποιος τολμάει να μη δείχνει «θλιμμένος» στα μάτια του κόσμου, μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις.

Γνώμη μου: αν θες να κάνεις κάτι θετικό, αν μπορείς να κάνεις κάτι θετικό – κάνε το. Κάνε το και δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Οι πολιτικοί είναι αυτοί που είναι, το κράτος είναι αυτό που είναι, η κοινωνία είναι αυτή που είναι. Κι εσύ είσαι εσύ. Αν δεν συμβαδίζουν μαζί σου, προχώρα δίχως αυτούς – βρες άλλους σαν εσένα και προχωρήστε μαζί. Μα ο θυμός δεν οδηγεί πουθενά. Και, επιτέλους, άφησε τον άνθρωπο να μοιραστεί αυτή την όμορφη πανσέληνο! Γιατί αυτή η συλλογική ενοχή; Γιατί αυτό το μοίρασμα της μαυρίλας; Γιατί αυτή η απολυταρχία στο όνομα μιας εξοργισμένης «ηθικής»; Η ζωή συνεχίζεται, μας αρέσει δε μας αρέσει. Προχώρα όπως εσύ θεωρείς σωστό – και άσε τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Και ποιος ξέρει – ίσως κάποιοι να μιμηθούν το παράδειγμά σου.

Και αν επιθυμείς να γίνεις δικαστής – γίνε, μα μην απαιτείς οι πάντες να σε ακολουθήσουν εδώ.

Ελπίζω τα καμένα εδάφη να αναδασωθούν, όπως πρέπει. Για τους ανθρώπους που υπέφεραν ή χάθηκαν φοβάμαι πως αδυνατώ να πω το οτιδήποτε. Ειλικρινά, αδυνατώ. Μακάρι να μη ζήσουμε ξανά κάτι αντίστοιχο – αυτό μόνο. Και όποιος μπορεί να λάβει μέτρα για να αποφευχθούν τέτοια περιστατικά (επίσημος ή ανεπίσημος φορέας ή ομάδα πολιτών) – ας το κάνει.

Οι υπόλοιποι – ψυχραιμία και λογική.

Μια όμορφη εικόνα που είδα στα κοινωνικά δίκτυα τις περασμένες μέρες ήταν ενός πυροσβέστη που έδινε νερό σε μια διψασμένη χελώνα. Με άγγιξε. Στέκεται στον αντίποδα των «τραγικών» δελτίων ειδήσεων και των ανθρώπων με τις κατάμαυρες καρδιές.

Όσο αφορά το πουλί στο θαλασσινό βράχο, που επέλεξα ως κεντρική εικόνα του κειμένου; Αυτή ένιωθα να με εκφράζει, φίλε αναγνώστη. Νιώθω μικρός μπροστά σε αυτά που έγιναν – δεν επιθυμώ να μεγαλοποιώ τις αντιδράσεις μου.

Συνεχίζουμε σύντομα με τα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά μας θέματα.