Φανταστικά Όντα της Ανατολής. Του Χόρχε Λουίς Μπόρχες

«Η λαϊκή φαντασία συνδέει τον Δράκοντα με τα σύννεφα, με τη βροχή που χρειάζονται οι αγρότες και με τους μεγάλους ποταμούς. Μια κοινή έκφραση για τη βροχή είναι: «Η γη ζευγαρώνει με τον Δράκοντα». – Χόρχε Λουίς Μπόρχες, “Το Βιβλίο των Φανταστικών Όντων”

Κάθε μύθος είναι μια κατάδυση στον ανεξάντλητο εκείνο ωκεανό των αρχέτυπων και των συμβόλων. Και ο ερευνητής του μύθου μοιάζει με δύτη, από εκείνους που εξερευνούν τα βαθιά νερά σε αναζήτηση κοχυλιών και σπάνιων ζώων. Και αν βρουν ένα κοχύλι, πιάνουν να μελετούν τις φιδογυριστές πτυχώσεις και τους αρχέγονους σχηματισμούς του, επιθυμώντας ν’ αγγίξουν κάτι απ’ το Άδηλο – ή ενδεχομένως να χαθούν πρόθυμα στους λαβυρίνθους του.

Έτσι έκανε και εκείνος ο εξερευνητής των λαβυρίνθων: o αργεντίνος Χόρχε Λουίς Μπόρχες [Jorge Luis Borges]. Οι ιστορίες του μοιάζουν να μπλέκουν έντεχνα το ρεαλιστικό με το φανταστικό και ο ίδιος φαντάζει όχι σαν μυθοπλάστης, μα σαν κάποιος αρχέγονος μελετητής – ένας αναζητητής της γνώσης (ή της άγνοιας), ένας εκσκαφέας απαντήσεων (ή μήπως ερωτημάτων;) – ένας δύτης μυθικών βυθών, αν προτιμάτε. Το αποτέλεσμα δεν είναι μια φυγή απ’ την πραγματικότητα – μα μια πορεία εξερεύνησης σε βάθη ολοένα και βαθύτερα.

Έτσι λοιπόν το «Βιβλίο των Φανταστικών Όντων» [“El libro de los seres imaginarios”, 1957] των Μπόρχες και της Margarita Guerrero δε συνιστά κατ’ οποιονδήποτε τρόπο λογοτεχνική αφήγηση με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Περισσότερο θυμίζει εκείνα τα Ταξιδιωτικά Χρονικά του Μεσαίωνα, στα οποία ο αφηγητής αποκτά το ρόλο ενός συλλέκτη γνώσεων, συχνά μαγικών και εξωτικών. Στον αρχικό ισπανικό τίτλο του εξάλλου το βιβλίο τιτλοφορείται ως «Ζωολόγιο» – και τον παλιό καιρό, τότε που μεγάλα τμήματα του κόσμου ήταν ακόμα ανεξερεύνητα, τα Ζωολόγια που κυκλοφορούσαν εδώ κι εκεί έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην έξαψη της φαντασίας του κοινού.

Και σήμερα; Τώρα που ο κόσμος σε μεγάλο βαθμό έχει απομαγευτεί, τι θα μπορούσαμε να πούμε για ένα Ζωολόγιο σαν αυτό του Μπόρχες; Ποιος ξέρει – ίσως θα μπορούσε να σκορπίσει πάλι λίγη μαγεία εδώ κι εκεί.

Για τη σημερινή παρουσίαση επέλεξα κάποια αποσπάσματα από το «Βιβλίο των Φανταστικών Όντων». Θέλοντας να δώσω μια συνεκτική θεματική, εστίασα αποκλειστικά σε Ζώα της άπω Ανατολής. Θα διαβάσουμε λοιπόν την αφήγηση του Μπόρχες για πλάσματα όπως ο κινεζικός Μονόκερως, το ιαπωνικό γατόψαρο Ναμάζου που προκαλεί σεισμούς, το ιαπωνικό Οκτάφιδο, τις Τίγρεις του Ανάμ, τον κινεζικό Κόκορα, το λάλημα του οποίου «τραντάζει τους ουρανούς και ξυπνάει τους ανθρώπους», και πλήθος άλλων, λιγότερο ή περισσότερο παράξενων. Και φυσικά ανάμεσά τους περιλαμβάνεται και ο μεγάλος κινέζικος Δράκοντας, αρχέγονο σύμβολο της αρσενικής δύναμης του σύμπαντος – του Γιανγκ, σε αντιπαραβολή με το θηλυκό Γιν.

Η σκυτάλη στον Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Φανταστικά όντα της Ανατολής, όπως τα κατέγραψε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Ο ΔΡΑΚΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

«Η ιστορία ανάγει τους πρώτους αυτοκράτορες στους Δράκοντες. Τα δόντια τους, τα οστά τους και το σάλιο τους έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Ο Δράκοντας μπορεί να γίνει ορατός ή αόρατος κατά τη θέλησή του. Την άνοιξη ανεβαίνει στους ουρανούς, το φθινόπωρο καταδύεται στα βάθη της θάλασσας. Μερικοί Δράκοντες δεν έχουν φτερά, πετάνε όμως με τη δύναμη της ορμής τους. Η επιστήμη διακρίνει αρκετά είδη. Ο Ουράνιος Δράκοντας μεταφέρει στην πλάτη του τα παλάτια των θεών, που αλλιώς θα ‘πεφταν στη γη και θα κατέστρεφαν τις πολιτείες των ανθρώπων• ο Θεϊκός Δράκοντας δημιουργεί τους ανέμους και τις βροχές για το καλό της ανθρωπότητας• ο Γήινος Δράκοντας καθορίζει τη ροή των ρυακιών και των ποταμών• ο Υπόγειος Δράκοντας φρουρεί τους θησαυρούς που είναι απαγορευμένοι στους ανθρώπους.

Οι βουδιστές βεβαιώνουν ότι οι Δράκοντες δεν είναι λιγότεροι από τα ψάρια των πολλών ομόκεντρων θαλασσών τους• κάπου στο Σύμπαν υπάρχει μια ιερή κλείδα που αποκαλύπτει τον ακριβή αριθμό τους. Οι Κινέζοι πιστεύουν σ’ αυτούς περισσότερο απ’ ό,τι σε άλλες θεότητες, γιατί οι Δράκοντες συχνά εμφανίζονται στα εναλλασσόμενα σχήματα που παίρνουν τα σύννεφα. Παρόμοια είναι και η παρατήρηση του Σαίξπηρ: «Πολλές φορές βλέπουμε ένα σύννεφο με τη μορφή του Δράκοντα».

ΤΟ ΕΚΑΤΟΝΤΑΚΕΦΑΛΟ

«Το ΕΚΑΤΟΝΤΑΚΕΦΑΛΟ είναι ένα ψάρι πλασμένο από εκατό υβριστικές λέξεις που ειπώθηκαν στη διάρκεια μιας κατά τα άλλα ανεπίληπτης ζωής. Μια μέρα ο Βούδας, όπως αναφέρει μια κινέζικη βιογραφία του, συνάντησε μερικούς ψαράδες που τραβούσαν ένα δίχτυ και, μετά από χίλιους κόπους, έβγαλαν στη στεριά ένα τεράστιο ψάρι. Το ψάρι αυτό είχε ένα κεφάλι πιθήκου, ένα κεφάλι σκύλου, ένα κεφάλι αλόγου, ένα κεφάλι αλεπούς, ένα κεφάλι γουρουνιού, ένα κεφάλι τίγρη και πάει λέγοντας ως τα εκατό.

Ο Βούδας ρώτησε το ψάρι: «Είσαι ο Καπίλα;».

«Ναι» απάντησε το Εκατοντακέφαλο πριν πεθάνει.

Τότε ο Βούδας εξήγησε στους μαθητές του ότι ο Καπίλα, σε προηγούμενη ενσάρκωσή του, ήταν ένας βραχμάνος που έγινε καλόγερος και που ήταν ασυναγώνιστος στη γνώση των ιερών κειμένων. Κάθε φορά όμως που οι μαθητές του, την ώρα της μελέτης, διάβαζαν μια λέξη λάθος, ο Καπίλα τους αποκαλούσε πιθηκοκέφαλους, σκυλοκέφαλους, αλογοκέφαλους κ.ο.κ. Μετά τον θάνατό του το κάρμα όλων αυτών των προσβολών τον έκανε να ξαναγεννηθεί ως θαλάσσιο τέρας, φορτωμένο με όλα εκείνα τα κεφάλια που κατά καιρούς είχε απονείμει στους συντρόφους του.»

Ο ΟΥΡΑΝΙΟΣ ΚΟΚΟΡΑΣ

«Κατά τους Κινέζους, ο Ουράνιος Κόκορας είναι ένας όρνις με χρυσά φτερά, που λαλεί τρεις φορές την ημέρα. Την πρώτη φορά όταν ο ήλιος παίρνει το πρωινό του λουτρό στους ορίζοντες της θάλασσας• τη δεύτερη όταν μεσουρανεί• την τελευταία όταν βυθίζεται στη δύση. Το πρώτο λάλημα τραντάζει τους ουρανούς και ξυπνάει τους ανθρώπους. Ένας απ’ τους απογόνους του Κόκορα είναι και το γιανγκ, η αρσενική αρχή του Σύμπαντος. Ο Κόκορας έχει τρία πόδια και φωλιάζει στο δέντρο Φου-σανγκ, που φυτρώνει στις χώρες της ανατολής και το ύψος του μετριέται σε χιλιάδες πόδια. Το λάλημα του Ουράνιου Κόκορα είναι δυνατό, κι η συμπεριφορά του αρχοντική. Γεννάει αυγά απ’ όπου βγαίνουν πετεινάρια με κόκκινα λειριά, που απαντούν κάθε πρωί στο τραγούδι του. Όλοι οι πετεινοί της γης κατάγονται από τον Ουράνιο Κόκορα, που λέγεται Πουλί της Αυγής.»

ΖΩΑ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

«Ο ακόλουθος κατάλογος παράξενων ζώων είναι παρμένος από το Τάι Πινγκ Κουάνγκ Τσι (Πλήρη αρχεία συντεταγμένα την περίοδο της ειρήνης και της ευημερίας), που ολοκληρώθηκε το έτος 978 και εκδόθηκε το 981:

Το Αιθέριο Άλογο είναι σαν άσπρος σκύλος με μαύρο κεφάλι. Έχει σάρκινα φτερά και μπορεί να πετάει.

Το Τσιάνγκ-λιάνγκ έχει κεφάλι τίγρη, πρόσωπο ανθρώπου, μακριά ποδάρια, τέσσερις οπλές κι ένα φίδι ανάμεσα στα δόντια του.

Στην περιοχή δυτικά του Κόκκινου Νερού ζει ένα θηρίο που το λένε Τσου-τι και που έχει ένα κεφάλι μπρος κι ένα κεφάλι πίσω.

Οι κάτοικοι του Τσουάν-Του έχουν ανθρώπινο κεφάλι, φτερά νυχτερίδας και ράμφος πουλιού. Τρέφονται αποκλειστικά με ωμά ψάρια.

Στη χώρα των Μακρυχέρηδων, τα χέρια των κατοίκων πράγματι φτάνουν μέχρι το έδαφος. Ζουν ψαρεύοντας στην ακροθαλασσιά.

Το Χσιάο μοιάζει με την κουκουβάγια, αλλά έχει πρόσωπο ανθρώπου, σώμα πιθήκου και ουρά σκύλου. Η εμφάνισή του προμηνύει παρατεταμένη ξηρασία.

Τα Χσινγκ-χσινγκ είναι σαν πίθηκοι. Έχουν άσπρα πρόσωπα και μυτερά αυτιά. Βαδίζουν όρθια, σαν τους ανθρώπους, και σκαρφαλώνουν στα δέντρα.

Το Χσινγκ-τιέν είναι ένα ον που αποκεφαλίστηκε επειδή πολέμησε εναντίον των θεών και παρέμεινε ακέφαλο. Τα μάτια του είναι στο στήθος του και ο αφαλός του είναι το στόμα του. Γυροφέρνει χοροπηδώντας στις μαδάρες και τα ξέφωτα και κραδαίνει ένα τσεκούρι και μιαν ασπίδα.

Το ψάρι Χούα, ή Ιπτάμενο Φιδόψαρο, δε διαφέρει σε τίποτα από ψάρι, μόνο που έχει φτερά πουλιού. Η εμφάνισή του προαναγγέλλει περίοδο ξηρασίας.

Ο ορεσίβιος Χούι μοιάζει με σκύλο με ανθρώπινο κεφάλι. Είναι δεινός άλτης και κινείται με τη σβελτάδα της σαΐτας• αυτός είναι και ο λόγος που η εμφάνισή του λένε ότι προμηνύει τυφώνες. Όταν αντικρίζει έναν άνθρωπο, ο Χούι γελάει κοροϊδευτικά.

Το Μουσικό Φίδι έχει κεφάλι φιδιού και τέσσερα φτερά. Βγάζει έναν ήχο σαν αυτόν της Μουσικής Πέτρας.

Οι Άνθρωποι του Ωκεανού έχουν ανθρώπινα κεφάλια και χέρια, αλλά σώμα και ουρά ψαριού. Βγαίνουν στην επιφάνεια όταν πιάνει καταιγίδα.

Το Πινγκ-Φενγκ, που ζει στη χώρα του Μαγικού Νερού, μοιάζει με μαύρο γουρούνι κι έχει ένα κεφάλι μπρος κι ένα πίσω.

Στην περιοχή του Παράξενου Χεριού οι άνθρωποι έχουν ένα μόνο χέρι και τρία μάτια. Είναι εξαιρετικά επιδέξιοι και κατασκευάζουν ιπτάμενα άρματα, με τα οποία ταξιδεύουν στους ανέμους.

Το Τι-Τσιάνγκ είναι ένα υπερφυσικό πουλί που ζει στα όρη του ουρανού. Το χρώμα του είναι άλικο, έχει έξι πόδια και τέσσερα φτερά, αλλά δεν έχει μήτε μάτια, μήτε πρόσωπο.»

ΤΟ ΚΑΜΙ [ή Ναμάζου, βλέπε υποσημείωση]

«Σ’ ΕΝΑ ΕΔΑΦΙΟ του Σενέκα διαβάζουμε ότι ο Θαλής ο Μιλήσιος δίδασκε πως η γη πλέει σαν καράβι σε μια θάλασσα που το περιβάλλει, και ότι τα νερά αυτά, όταν στροβιλίζονται απ’ τις θύελλες, προκαλούν τους σεισμούς. Μια μάλλον διαφορετική σεισμολογική θεωρία μας προσφέρουν οι Ιάπωνες ιστορικοί ή μυθολόγοι του 8ου αιώνα. Διαβάζουμε λ.χ. στις Ιερές Γραφές:

“Κάτω απ τη Γόνιμη-Γη-των-Καλαμιώνων ζούσε ένα Κάμι, που ‘χε τη μορφή ενός μεγάλου γατόψαρου, και κάθε που κουνιόταν έκανε τη γη να τρέμει, ώσπου η Μεγάλη Θεότητα του Ελαφιού-Νησιού έμπηξε βαθιά μέσα στο χώμα το σπαθί της και διαπέρασε το κεφάλι του Κάμι. Τώρα λοιπόν, κάθε φορά που το μοχθηρό Κάμι αγριεύει, η θεότητα δεν έχει παρά να απλώσει το χέρι και ν’ ακουμπήσει το σπαθί, ώσπου το Κάμι να γαληνέψει.”

Η λαβή αυτού του σπαθιού, σκαλισμένη σε γρανίτη, προβάλλει ένα περίπου μέτρο απ’ το έδαφος, κοντά στον ναό της Κασίμα. Τον 17ο αιώνα ένας φεουδάρχης έσκαβε έξι μέρες χωρίς να φτάσει στη μύτη της λεπίδας.

Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, το Τζινσίν-Ου-Ουό, ή Σεισμόψαρο, είναι ένα χέλι γύρω στα επτακόσια μίλια μακρύ, που βαστάει στη ράχη του την Ιαπωνία. Εκτείνεται από βορρά προς νότο, που σημαίνει ότι το κεφάλι του βρίσκεται κάτω από το Κιότο και η ουρά του κάτω από το Αομόρι. Δε λείπουν και οι πιο λογικά σκεπτόμενοι, που υποστηρίζουν ότι το χέλι έχει αντίθετη κατεύθυνση, δεδομένου ότι οι σεισμοί είναι συχνότεροι στη νότιο Ιαπωνία, και συνεπώς είναι ευκολότερο να τους αποδώσει κανείς στα χτυπήματα της ουράς του χελιού. Το ζώο αυτό θυμίζει το Μπααμούτ της μουσουλμανικής παράδοσης ή το Μιντγκαρντσόρμεν που γράφουν οι Έδδες.

Σε ορισμένες περιοχές το Σεισμόψαρο έχει αντικατασταθεί (με ελάχιστο, κατά τα φαινόμενα, όφελος) απ’ το Σεισμοσκάθαρο (Τζινσίν-Μούσι). Το σκαθάρι αυτό έχει κεφάλι δράκοντα, δέκα πόδια αράχνης και σώμα λεπιδωτό. Δεν είναι πλάσμα υποβρύχιο, αλλά υποχθόνιο.»

[Υποσημείωση δική μου: To πλάσμα με τη μορφή του γατόψαρου που ο Μπόρχες αναφέρει ως «Κάμι», λέγεται “Namazu” [鯰]. Τα «Κάμι» στην ιαπωνική μυθολογία και την παραδοσιακή θρησκεία του Σιντοϊσμού συνιστούν μια ευρύτερη κατηγορία με βαθιές ρίζες στην ιαπωνική κουλτούρα και συνδέονται με τα πνεύματα της φύσης και όχι μόνο. Μα πολύ πιθανό οι πηγές του Μπόρχες να αποκαλούσαν το σεισμόψαρο «Κάμι» και ο Μπόρχες απλά να ακολούθησε την ονομασία των πηγών του]

Ο ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΔΡΑΚΟΝΤΑΣ

«Το Οκτάφιδο του Κόσι δεσπόζει στη μυθική κοσμογονία της Ιαπωνίας. Είχε οκτώ κεφάλια και οκτώ ουρές• τα μάτια του ήταν κόκκινα σαν τα κεράσια, πεύκα και βρύα βλάσταιναν στη ράχη του, ενώ στο καθένα απ’ τα οκτώ κεφάλια του φύτρωνε κι από ένα έλατο. Καθώς σερνόταν, κάλυπτε οκτώ κοιλάδες και οκτώ λόφους, η δε κοιλιά του πάντα έσταζε αίμα. Μέσα σε επτά χρόνια το θηρίο αυτό είχε καταβροχθίσει επτά παρθένες, τις κόρες ενός βασιλιά, και τον όγδοο χρόνο ετοιμαζόταν να φάει και τη μικρότερη, που την έλεγαν Χτενάκι-Ρυζοχώραφο. Η πριγκιποπούλα σώθηκε την τελευταία στιγμή από έναν θεό που λεγόταν Γενναίος-Γρήγορος-Σφοδρός-Αρσενικός. Ο ιππότης αυτός έχτισε έναν κυκλικό περίβολο από ξύλο με οκτώ πύλες και οκτώ ικριώματα, ένα σε κάθε πύλη. Πάνω σε κάθε ικρίωμα έβαλε κι από έναν κάδο με μπίρα από ρύζι. Το Οκτάφιδο ήρθε, βούτηξε από ένα κεφάλι σε κάθε κάδο, κατέβασε όλη την μπίρα μονορούφι και έπεσε σε ύπνο βαθύ – Τότε ο Γενναίος-Γρήγορος-Σφοδρός-Αρσενικός του ‘κοψε όλα τα κεφάλια. Ένα ποτάμι αίμα ξεχύθηκε από τους λαιμούς.

Στην ουρά του Οκτάφιδου βρέθηκε ένα ξίφος, που ακόμα και σήμερα επιβάλλει τον σεβασμό μας στον Μέγα Ναό της Ατσούτα. Όλα αυτά συνέβησαν στο βουνό που κάποτε λεγόταν Βουνό του Φιδιού, και τώρα Βουνό των Οκτώ Συννέφων. Στην Ιαπωνία ο αριθμός οκτώ θεωρείται μαγικός και σημαίνει «πολύς», όπως ακριβώς ο αριθμός σαράντα στην ελισαβετιανή Αγγλία («Όταν σαράντα χειμώνες θα έχουν βαρύνει τα βλέφαρά σου»). Η σφαγή του Οκτάφιδου είναι αποτυπωμένη σ’ ένα απ’ τα χαρτονομίσματα της Ιαπωνίας.

Είναι περιττό να πούμε ότι ο λυτρωτής παντρεύτηκε τη λυτρωθείσα, ακριβώς όπως και στον αρχαιοελληνικό μύθο ο Περσέας την Ανδρομέδα.

Στην αγγλική απόδοση των κοσμογονικών και θεογονικών μύθων της αρχαίας Ιαπωνίας (Οι ιερές γραφές των Ιαπώνων), ο Ποστ Ουίλερ καταγράφει θρύλους αντίστοιχους με τη Λερναία Ύδρα της ελληνικής μυθολογίας, με τον Φάφνιρ της σκανδιναβικής και με την αιγυπτιακή θεά Αθώρ, που ένας θεός τη μέθυσε με ζύθο κόκκινο σαν αίμα, για να σωθεί το ανθρώπινο γένος απ’ τον αφανισμό.»

ΟΙ ΤΙΓΡΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΑΜ

«Για τους Αναμίτες οι τίγρεις (ή πνεύματα που ζουν μέσα σε τίγρεις) κυβερνούν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Ο Κόκκινος Τίγρης κυβερνά τον Νότο (που είναι πάνω πάνω στους χάρτες)• του ανήκουν το θέρος κι η φωτιά. Ο Μαύρος Τίγρης κυβερνά τον Βορρά• του ανήκουν ο χειμώνας και το νερό. Ο Γαλάζιος Τίγρης κυβερνά την Ανατολή• του ανήκουν η άνοιξη και τα φυτά. Ο Άσπρος Τίγρης κυβερνά τη Δύση• του ανήκουν το φθινόπωρο και τα μέταλλα.

Πάνω απ’ αυτούς τους Πρωτεύοντες Τίγρεις υπάρχει ένας πέμπτος, ο Κίτρινος Τίγρης, που στέκεται στο μέσον και κυβερνά τους άλλους, ακριβώς όπως ο αυτοκράτορας στέκεται στο μέσον της Κίνας και η Κίνα στο μέσον του κόσμου. (Να γιατί αποκαλείται «Μέσο Βασίλειο»• να γιατί κατέχει το μέσον του χάρτη που σχεδίασε ο ιησουίτης πατήρ Ρίτσι, στα τέλη του 16ου αιώνα, για τη διαπαιδαγώγηση των Κινέζων.)

Ο Λάο-Τσε εμπιστεύτηκε στους Πέντε Τίγρεις την αποστολή να διεξαγάγουν πόλεμο κατά των διαβόλων. Μια προσευχή του Ανάμ, που μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Λουί Τσο Τσοντ, ικετεύει τη συνδρομή των Πέντε Ουρανίων Τίγρεων. Αυτή η δεισιδαιμονία είναι κινέζικης προέλευσης• οι σινολόγοι μιλούν και για έναν Άσπρο Τίγρη που κυβερνά τη μακρινή περιοχή των δυτικών άστρων. Στον νότο οι Κινέζοι τοποθετούν ένα Κόκκινο Πουλί• στην ανατολή έναν Γαλάζιο Δράκοντα• στον βορρά μια Μαύρη Χελώνα. Όπως βλέπουμε, οι Αναμίτες διατήρησαν τα χρώματα, αλλά περιόρισαν τα ζώα σε ένα.

Οι Μπιλ, μια φυλή της κεντρικής Ινδίας, πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και για τους Τίγρεις• οι Μαλαίοι μιλάνε για μια πολιτεία στην καρδιά της ζούγκλας που τα δοκάρια της είναι από ανθρώπινα οστά, οι τοίχοι από ανθρώπινο δέρμα και τα γείσα από ανθρώπινα μαλλιά, που την έχουν χτίσει και την κατοικούν Τίγρεις.»

Ο ΜΟΝΟΚΕΡΩΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ [Qilin, 麒麟]

«Ο Μονόκερως της Κίνας, ο Κι-λιν, είναι ένα από τα τέσσερα ζώα που θεωρούνται καλοί οιωνοί• τα άλλα είναι ο δράκοντας, ο φοίνικας και η χελώνα. Ο Μονόκερως είναι το εξοχότερο από τα 360 πλάσματα που ζουν στη στεριά. Έχει σώμα ελαφιού, ουρά βοδιού και οπλές αλόγου. Το κοντό του κέρας, που φυτρώνει στο μέτωπό του, είναι σάρκινο• το τρίχωμα της ράχης του έχει πέντε ανάμεικτα χρώματα, ενώ η κοιλιά του είναι καφετί ή κίτρινη. Είναι τόσο ευγενικός, που όταν βαδίζει προσέχει μην πατήσει το παραμικρό ζωντανό πλάσμα, και δεν τρώει καν φρέσκο γρασίδι, παρά μόνον ό,τι είναι νεκρό. Η εμφάνισή του προμηνύει τη γέννηση ενός δίκαιου άρχοντα. Είναι γρουσουζιά να τον τραυματίσεις ή να συναντήσεις το κουφάρι του. Η διάρκεια της φυσικής ζωής του είναι χίλια χρόνια.

Όταν η μάνα του Κομφούκιου τον κυοφορούσε, τα πνεύματα των πέντε πλανητών της έφεραν ένα ζώο που είχε σχήμα αγελάδας, φολίδες δράκοντα κι ένα κέρατο μέτωπό του». Έτσι περιγράφει ο Σούτχιλ τον ευαγγελισμό – μια παραλλαγή που μας δίνει ο Βίλχελμ μας λέει ότι το ζώο εμφανίστηκε μόνο του και εξέμεσε ένα πλακίδιο από νεφρίτη, πάνω στο οποίο ήταν γραμμένο:

Γιε του κρυστάλλου του βουνού [ή της ουσίας του νερού], όταν η δυναστεία θα καταρρεύσει, εσύ θα κυβερνήσεις, σαν βασιλιάς δίχως θρόνο.

Εβδομήντα χρόνια αργότερα κάποιοι κυνηγοί σκότωσαν έναν Κι-λιν ο οποίος είχε ακόμη τυλιγμένο στο κέρατο του το κομμάτι της κορδέλας που του είχε δέσει η μάνα του Κομφούκιου. Ο Κομφούκιος πήγε να δει τον Μονόκερω κι αναλύθηκε σε λυγμούς, όχι μόνο γιατί κατάλαβε τι προμηνούσε ο θάνατος εκείνου του αθώου και μυστηριώδους ζώου, αλλά και γιατί σ’ εκείνη την κορδέλα ήταν όλο το παρελθόν του.

Τον 13ο αιώνα οι άντρες μιας ανιχνευτικής αποστολής του αυτοκράτορα Τζένγκις Χαν που είχαν αναλάβει να εισβάλουν στην Ινδία συνάντησαν στην έρημο ένα πλάσμα «σαν ελάφι, με κεφάλι σαν του αλόγου, πράσινο τρίχωμα κι ένα κέρατο στο μέτωπο», που τους είπε: «Είναι πια καιρός να γυρίσει ο αφέντης σας στη χώρα του». Ο Τζένγκις Χαν συμβουλεύτηκε τους υπουργούς του, κι ένας απ αυτούς του εξήγησε ότι το ζώο ήταν ένα Τσιό-τουάν, μια ποικιλία του Κι-λιν. «Τέσσερα χρόνια τώρα η μεγάλη στρατιά πολεμάει στα δυτικά» είπε. «Οι ουρανοί, που αποστρέφονται τις αιματοχυσίες, μας προειδοποιούν μέσω του Τσιό-τουάν. Λυπήσου την αυτοκρατορία, για όνομα του ουρανού• η σύνεση θα φέρει αμέτρητη χαρά». Ο αυτοκράτορας εγκατέλειψε τα πολεμικά του σχέδια.

Είκοσι δύο αιώνες προ Χριστού, ένας από τους δικαστές του αυτοκράτορα Σουν είχε στην κατοχή του μια «μονόκερη αίγα» η οποία αρνιόταν να επιτεθεί στους αδίκως κατηγορουμένους, δε δίσταζε όμως να κερατίζει τους ενόχους.

Η Anthologie raisonné de la littérature chinoise (1948) του Μαργκουλιές περιλαμβάνει αυτή τη μυστηριώδη, χαμηλόφωνη αλληγορία, έργο ενός πεζογράφου του 9ου αιώνα:

Είναι καθολικά παραδεκτό ότι ο μονόκερως είναι ένα ον υπερφυσικό και γούρικο• το λένε οι ωδές, τα χρονικά, οι βιογραφίες των επιφανών και άλλα κείμενα που το κύρος τους είναι αδιαφιλονίκητο. Ως και οι χωριάτισσες και τα παιδιά το ξέρουν πως ο μονόκερως είναι τυχερό σημάδι. Να όμως που το ζώο αυτό δεν καταλέγεται στα ζώα του σπιτιού, μήτε είναι πάντα εύκολο να το απαντήσεις, δεν προσφέρεται για ζωολογική ταξινόμηση. Ούτε είναι σαν τον ταύρο ή τ’ άλογο, τον λύκο ή το ελάφι. Έτσι μπορεί να βρεθούμε κάποτε καταπρόσωπο με έναν μονόκερω και να μην είμαστε σίγουροι πως πρόκειται γι’ αυτόν. Ξέρουμε πως ένα συγκεκριμένο ζώο με χαίτη είναι άλογο και πως ένα συγκεκριμένο ζώο με κέρατα είναι ταύρος. Ο μονόκερως δεν ξέρουμε πώς μοιάζει.»