Κάποια κείμενα εδώ
στο Λαγούμι ξεκινούν από τις πιο απλές αφορμές. Ένα οπτικό ερέθισμα, κάποιο
τραγούδι, ή ενδεχομένως μια ανάλαφρη συζήτηση σ’ ένα καφέ. Στην τελευταία
κατηγορία ανήκει η αποψινή ανάρτηση. Το θέμα της μοιάζει περισσότερο με
παιχνίδι – η διάθεση το ίδιο. Πόσες φορές δεν έχουμε μιλήσει για βιβλία που
«ταιριάζουν» περισσότερο σε μια συγκεκριμένη εποχή; Για παράδειγμα, λέμε «ο τάδε συγγραφέας είναι για καλοκαίρι»
ή «αυτό το βιβλίο προσφέρεται για
χειμερινή ανάγνωση».
στο Λαγούμι ξεκινούν από τις πιο απλές αφορμές. Ένα οπτικό ερέθισμα, κάποιο
τραγούδι, ή ενδεχομένως μια ανάλαφρη συζήτηση σ’ ένα καφέ. Στην τελευταία
κατηγορία ανήκει η αποψινή ανάρτηση. Το θέμα της μοιάζει περισσότερο με
παιχνίδι – η διάθεση το ίδιο. Πόσες φορές δεν έχουμε μιλήσει για βιβλία που
«ταιριάζουν» περισσότερο σε μια συγκεκριμένη εποχή; Για παράδειγμα, λέμε «ο τάδε συγγραφέας είναι για καλοκαίρι»
ή «αυτό το βιβλίο προσφέρεται για
χειμερινή ανάγνωση».
Θα μπορούσαμε να το
επεκτείνουμε ακόμα περισσότερο: Αν οι
ίδιοι οι συγγραφείς ήταν μήνες και εποχές του χρόνου, τι μήνες και τι
εποχές θα ήταν; Αυτό λοιπόν είναι το σημερινό μας θέμα. Εναλλακτικός του τίτλος
θα μπορούσε να ήταν «Οι Τέσσερις Εποχές της Λογοτεχνίας».
επεκτείνουμε ακόμα περισσότερο: Αν οι
ίδιοι οι συγγραφείς ήταν μήνες και εποχές του χρόνου, τι μήνες και τι
εποχές θα ήταν; Αυτό λοιπόν είναι το σημερινό μας θέμα. Εναλλακτικός του τίτλος
θα μπορούσε να ήταν «Οι Τέσσερις Εποχές της Λογοτεχνίας».
Ξεκινάμε με την
Πρώτη του Γενάρη, κι εδώ ταιριάζουν όλοι όσοι έκαναν πολλά σχέδια, μα έμειναν
στα λίγα – γιατί πάντα την πρώτη του χρόνου σκεφτόμαστε μ’ αυτόν τον τρόπο. Εδώ
ανήκουν όλες οι Ουτοπίες του κόσμου, τα παιδιά του Τόμας Μορ, οι επίγονοι του
Πλάτωνα και οι διάδοχοι του Μαρξ. Μα αν τα σχέδιά μας διαψευστούν, γνωρίζουμε
καλά πως η πρώτη του Γενάρη θα έρθει ξανά του χρόνου.
Πρώτη του Γενάρη, κι εδώ ταιριάζουν όλοι όσοι έκαναν πολλά σχέδια, μα έμειναν
στα λίγα – γιατί πάντα την πρώτη του χρόνου σκεφτόμαστε μ’ αυτόν τον τρόπο. Εδώ
ανήκουν όλες οι Ουτοπίες του κόσμου, τα παιδιά του Τόμας Μορ, οι επίγονοι του
Πλάτωνα και οι διάδοχοι του Μαρξ. Μα αν τα σχέδιά μας διαψευστούν, γνωρίζουμε
καλά πως η πρώτη του Γενάρη θα έρθει ξανά του χρόνου.
Μέσα Γενάρη, καρδιά
του χειμώνα, κι εδώ συναντούμε τους Ρώσους Κλασικούς. Στα χνάρια του Πούσκιν
και του Γκόγκολ, μες στο χιόνι, βαδίζει ο Ντοστογιέφσκι, ντυμένος σε βαριά
ρούχα – μα τα μάτια του πετούνε σπίθες. Το κρύο έξω είναι τσουχτερό, μα στα
σπίτια φεγγοβολά σταθερά το φως απ’ τα κεριά. Η ελπίδα δεν βρίσκεται στον
παγωμένο κόσμο έξω, μα μέσα, στο βάθος της ψυχής του ανθρώπου.
του χειμώνα, κι εδώ συναντούμε τους Ρώσους Κλασικούς. Στα χνάρια του Πούσκιν
και του Γκόγκολ, μες στο χιόνι, βαδίζει ο Ντοστογιέφσκι, ντυμένος σε βαριά
ρούχα – μα τα μάτια του πετούνε σπίθες. Το κρύο έξω είναι τσουχτερό, μα στα
σπίτια φεγγοβολά σταθερά το φως απ’ τα κεριά. Η ελπίδα δεν βρίσκεται στον
παγωμένο κόσμο έξω, μα μέσα, στο βάθος της ψυχής του ανθρώπου.
Τέλη Γενάρη, το
ρολόι σημαίνει δυσοίωνα Μεσάνυχτα, ομίχλη απλώνεται παντού – και διακρίνεις με
δυσκολία μέσα στο σκοτάδι τα Παιδιά της Νύχτας. Ο Πόε, ο Λάβκραφτ, η Μαίρη
Σέλλεϋ, η Ανν Ράντκλιφ και τα λοιπά παιδιά της γοτθικής λογοτεχνίας. Δε
φοβούνται το σκοτάδι, το ασπάζονται, το αγκαλιάζουν, πλέκουν όνειρα λεπτά σαν
ιστούς αράχνης και κόκκινα σαν αίμα.
ρολόι σημαίνει δυσοίωνα Μεσάνυχτα, ομίχλη απλώνεται παντού – και διακρίνεις με
δυσκολία μέσα στο σκοτάδι τα Παιδιά της Νύχτας. Ο Πόε, ο Λάβκραφτ, η Μαίρη
Σέλλεϋ, η Ανν Ράντκλιφ και τα λοιπά παιδιά της γοτθικής λογοτεχνίας. Δε
φοβούνται το σκοτάδι, το ασπάζονται, το αγκαλιάζουν, πλέκουν όνειρα λεπτά σαν
ιστούς αράχνης και κόκκινα σαν αίμα.
Μέσα Φλεβάρη, παρέα
με τα καρναβάλια, οι συγγραφείς της μόδας, οι συγγραφείς των τηλεοπτικών
διαφημίσεων. Μαζικοί, επιφανειακοί, αδιάφοροι.
με τα καρναβάλια, οι συγγραφείς της μόδας, οι συγγραφείς των τηλεοπτικών
διαφημίσεων. Μαζικοί, επιφανειακοί, αδιάφοροι.
Τέλη Φλεβάρη, οι
πολιτικοποιημένοι συγγραφείς και οι κριτικοί της κοινωνίας. Από τον Όργουελ
στον Γκόρκι, από τον Λόντον στον Ζολά, από τον Σαραμάγκου στον Χάξλεϋ. Γιατί ο
χειμώνας τράβηξε πολύ και οι μάσκες είναι καιρός να πέσουν.
πολιτικοποιημένοι συγγραφείς και οι κριτικοί της κοινωνίας. Από τον Όργουελ
στον Γκόρκι, από τον Λόντον στον Ζολά, από τον Σαραμάγκου στον Χάξλεϋ. Γιατί ο
χειμώνας τράβηξε πολύ και οι μάσκες είναι καιρός να πέσουν.
Τελευταία μέρα του
χειμώνα, ενώ λιώνουν τα χιόνια και βλασταίνουν τα πρώτα άνθη: ο Νίτσε. Δες πως
αγωνίζονται τα νεόφυτα αυτά βλαστάρια ενάντια στο κρύο, δες πως ορθώνουν το
ανάστημά τους κόντρα στον αέρα! Ναι, είναι χειμώνας γύρω μου (φαίνονται να
λένε), μα δεν θα με πτοήσει. Θα ζήσω, θα ανθήσω. Θα φέρω την άνοιξη.
χειμώνα, ενώ λιώνουν τα χιόνια και βλασταίνουν τα πρώτα άνθη: ο Νίτσε. Δες πως
αγωνίζονται τα νεόφυτα αυτά βλαστάρια ενάντια στο κρύο, δες πως ορθώνουν το
ανάστημά τους κόντρα στον αέρα! Ναι, είναι χειμώνας γύρω μου (φαίνονται να
λένε), μα δεν θα με πτοήσει. Θα ζήσω, θα ανθήσω. Θα φέρω την άνοιξη.
Πρώτη μέρα του
Μάρτη: ο Γκαίτε. Καθαρός αέρας γύρω σου, ένας νέος κόσμος ξημερώνει – μα οι
μνήμες του παλιού κόσμου αναδεύονται ακόμα μέσα σου, συγκρούονται, σμίγουν και
χωρίζουν ασταμάτητα – και από τη διαλεκτική τους σύνθεση, την ένωση του θεού
και του διαβόλου, προκύπτει ο άνθρωπος.
Μάρτη: ο Γκαίτε. Καθαρός αέρας γύρω σου, ένας νέος κόσμος ξημερώνει – μα οι
μνήμες του παλιού κόσμου αναδεύονται ακόμα μέσα σου, συγκρούονται, σμίγουν και
χωρίζουν ασταμάτητα – και από τη διαλεκτική τους σύνθεση, την ένωση του θεού
και του διαβόλου, προκύπτει ο άνθρωπος.
Μέσα Μαρτίου,
κάποια νύχτα με αστέρια – οι συγγραφείς της Επιστημονικής Φαντασίας. Βερν,
Γουέλς, Μπράντμπερι, Φίλιπ Ντικ, Ασίμοφ. Γιατί οι κόσμοι του μέλλοντος
ταιριάζουν σε μια εποχή μετάβασης όπως ο Μάρτης. Βλέπεις το καινούργιο να
ξεπηδά μες’ απ’ το παλιό, με τον ίδιο τρόπο που οι προφήτες της Ε.Φ. ιστόρησαν
τα μελλούμενα της γης και των πέρα πλανητών.
κάποια νύχτα με αστέρια – οι συγγραφείς της Επιστημονικής Φαντασίας. Βερν,
Γουέλς, Μπράντμπερι, Φίλιπ Ντικ, Ασίμοφ. Γιατί οι κόσμοι του μέλλοντος
ταιριάζουν σε μια εποχή μετάβασης όπως ο Μάρτης. Βλέπεις το καινούργιο να
ξεπηδά μες’ απ’ το παλιό, με τον ίδιο τρόπο που οι προφήτες της Ε.Φ. ιστόρησαν
τα μελλούμενα της γης και των πέρα πλανητών.
Επίσημη πρώτη μέρα
της Άνοιξης: o
Βοκάκιος, o
Ραμπελαί, ο Έρασμος και τα παιδιά της Αναγέννησης. Ο στείρος κόσμος της δεισιδαιμονίας και
της προκατάληψης πεθαίνει· ο κόσμος του έρωτα και των γήινων ηδονών γεννιέται
πάλι από τις στάχτες του.
της Άνοιξης: o
Βοκάκιος, o
Ραμπελαί, ο Έρασμος και τα παιδιά της Αναγέννησης. Ο στείρος κόσμος της δεισιδαιμονίας και
της προκατάληψης πεθαίνει· ο κόσμος του έρωτα και των γήινων ηδονών γεννιέται
πάλι από τις στάχτες του.
Τέλη Μαρτίου, όταν
η άνοιξη έχει μπει μα δεν έχουν υποχωρήσει ακόμα τα κρύα: οι γυναίκες της
κλασικής λογοτεχνίας. Τζέην Ώστεν, αδερφές Μπροντέ, Βιρτζίνια Γουλφ. Ανθισμένοι
κήποι περιτριγυρισμένοι από φράχτες, που τις προφυλάσσουν απ’ το κρύο. Μα
εκείνες θέλουν να σπάσουν το φράχτη, ν’ αψηφήσουν το κρύο, να βαδίσουν στα δικά
τους πόδια πια.
η άνοιξη έχει μπει μα δεν έχουν υποχωρήσει ακόμα τα κρύα: οι γυναίκες της
κλασικής λογοτεχνίας. Τζέην Ώστεν, αδερφές Μπροντέ, Βιρτζίνια Γουλφ. Ανθισμένοι
κήποι περιτριγυρισμένοι από φράχτες, που τις προφυλάσσουν απ’ το κρύο. Μα
εκείνες θέλουν να σπάσουν το φράχτη, ν’ αψηφήσουν το κρύο, να βαδίσουν στα δικά
τους πόδια πια.
Πρώτη του Απρίλη,
μέρα απάτης, μέρα ψεύδους. Συγγραφείς που μας πουλάνε παραμύθια όπως ο Πάουλο
Κοέλιο. Εφησυχαστικές ιδεολογίες και βολικά πιστεύω, κατάλληλα για μαζική
κατανάλωση.
μέρα απάτης, μέρα ψεύδους. Συγγραφείς που μας πουλάνε παραμύθια όπως ο Πάουλο
Κοέλιο. Εφησυχαστικές ιδεολογίες και βολικά πιστεύω, κατάλληλα για μαζική
κατανάλωση.
Γλυκοχάραμα του
Απρίλη. Δροσιά, ησυχία, κόσμος που κοιμάται, ώρα περισυλλογής· τότε
ξεπροβάλλουν οι Κλασικοί Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς. Στοχάζονται για τον
άνθρωπο, τον έρωτα, τη γνώση και τη λογική, μέσα σε ανθισμένα περιβόλια και
δεντροφυτεμένους κήπους. Η φύση κρατάει την ανάσα της – περιμένει να τελειώσουν
οι καρπεροί τους στοχασμοί για να ξυπνήσει.
Απρίλη. Δροσιά, ησυχία, κόσμος που κοιμάται, ώρα περισυλλογής· τότε
ξεπροβάλλουν οι Κλασικοί Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς. Στοχάζονται για τον
άνθρωπο, τον έρωτα, τη γνώση και τη λογική, μέσα σε ανθισμένα περιβόλια και
δεντροφυτεμένους κήπους. Η φύση κρατάει την ανάσα της – περιμένει να τελειώσουν
οι καρπεροί τους στοχασμοί για να ξυπνήσει.
 |
| Ραφαήλ – Σχολή των Αθηνών, λεπτομέρεια |
Μέσα Απρίλη,
ιδανική ισορροπία κλίματος, καιρός κατάλληλος για αλλαγές: οι Διαφωτιστές.
Ντιντερό, Βολταίρος και οι φίλοι τους. Η εποχή του ορθού λόγου, εκεί που ο
ήλιος δείχνει το φιλικό του πρόσωπο – και δε φοβάσαι να βγεις απ’ τη σπηλιά
σου, να τον αντικρίσεις κατάματα, να περπατήσεις έξω στ’ ανοιχτά, ν’
ανακαλύψεις νέα μέρη. Ένας κόσμος που αντλεί πολύτιμα διδάγματα απ’ το παρελθόν
και προετοιμάζεται κατάλληλα για το μέλλον.
ιδανική ισορροπία κλίματος, καιρός κατάλληλος για αλλαγές: οι Διαφωτιστές.
Ντιντερό, Βολταίρος και οι φίλοι τους. Η εποχή του ορθού λόγου, εκεί που ο
ήλιος δείχνει το φιλικό του πρόσωπο – και δε φοβάσαι να βγεις απ’ τη σπηλιά
σου, να τον αντικρίσεις κατάματα, να περπατήσεις έξω στ’ ανοιχτά, ν’
ανακαλύψεις νέα μέρη. Ένας κόσμος που αντλεί πολύτιμα διδάγματα απ’ το παρελθόν
και προετοιμάζεται κατάλληλα για το μέλλον.
Μίλαν Κούντερα: η
Άνοιξη της Πράγας. Τέχνη, έρωτας και τανκς.
Άνοιξη της Πράγας. Τέχνη, έρωτας και τανκς.
Κάποιο ματωμένο
δειλινό του Απρίλη: ο Μπωντλαίρ και οι ποιητές της ηδονόφιλης λησμονιάς. Τα
θύματα του έρωτα. Όμοιοι με κρασί που στάζει αίμα και ψεύδη που παραμένουν
γλυκά μες στην απάτη τους.
δειλινό του Απρίλη: ο Μπωντλαίρ και οι ποιητές της ηδονόφιλης λησμονιάς. Τα
θύματα του έρωτα. Όμοιοι με κρασί που στάζει αίμα και ψεύδη που παραμένουν
γλυκά μες στην απάτη τους.
Νίκος Καζαντζάκης:
η καρδιά του Πάσχα, καταμεσής της απόλυτης κατάνυξης και της ολικής
απελευθέρωσης.
η καρδιά του Πάσχα, καταμεσής της απόλυτης κατάνυξης και της ολικής
απελευθέρωσης.
Πρώτη Μαΐου, τιμή
για όσους ξεσηκώθηκαν, όσους δεν τους ρούφηξαν οι καναπέδες. Μα όσο συνεχίζουν
να γαβγίζουν οι σκύλες της κοινωνικής αδικίας, τόσο χρειάζεται να διατηρούμε τη
σκέψη μας αλώβητη και την κριτική μας σταθερή: να μη φοβόμαστε τα δόντια τους.
Ο Μπρεχτ, ο Ίψεν και οι φίλοι τους.
για όσους ξεσηκώθηκαν, όσους δεν τους ρούφηξαν οι καναπέδες. Μα όσο συνεχίζουν
να γαβγίζουν οι σκύλες της κοινωνικής αδικίας, τόσο χρειάζεται να διατηρούμε τη
σκέψη μας αλώβητη και την κριτική μας σταθερή: να μη φοβόμαστε τα δόντια τους.
Ο Μπρεχτ, ο Ίψεν και οι φίλοι τους.
Εκεί που ο οργασμός
της φύσης βρίσκεται στο αποκορύφωμά του κάνει την εμφάνισή του ο Χέρμαν Έσσε.
Δες τα δέντρα, τα λουλούδια, τον ουρανό, τη γη, τις λίμνες και τ’ αστέρια. Άκου
το κελάηδημα των πουλιών, το ζουζούνισμα των εντόμων. Γίνε ένα με τη φύση – και
κατάλαβε πως είστε φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό, πως φέρεις μέσα σου το σύμπαν
όλο.
της φύσης βρίσκεται στο αποκορύφωμά του κάνει την εμφάνισή του ο Χέρμαν Έσσε.
Δες τα δέντρα, τα λουλούδια, τον ουρανό, τη γη, τις λίμνες και τ’ αστέρια. Άκου
το κελάηδημα των πουλιών, το ζουζούνισμα των εντόμων. Γίνε ένα με τη φύση – και
κατάλαβε πως είστε φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό, πως φέρεις μέσα σου το σύμπαν
όλο.
Μα λίγο πριν το
καλοκαίρι, δες, ξεσπάει μια μπόρα. Είναι μία από εκείνες τις γλυκόπικρες βροχές
του Μάη. Σε κάποιους θα φέρει χαρά, σε άλλους στενοχώρια – μα όλοι θα θυμούνται
αυτή τη μέρα. Ο Άντον Τσέχωφ.
καλοκαίρι, δες, ξεσπάει μια μπόρα. Είναι μία από εκείνες τις γλυκόπικρες βροχές
του Μάη. Σε κάποιους θα φέρει χαρά, σε άλλους στενοχώρια – μα όλοι θα θυμούνται
αυτή τη μέρα. Ο Άντον Τσέχωφ.
Αρχές καλοκαιριού,
γλυκές σκέψεις μιας απόδρασης που ακόμα δεν έχει έρθει, μνήμες εποχών που
πέρασαν, ένας ζωηρός κόσμος που ακροβατεί ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο,
το όνειρο και την πραγματικότητα. Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και οι συγγραφείς
της ισπανόφωνης λογοτεχνίας.
γλυκές σκέψεις μιας απόδρασης που ακόμα δεν έχει έρθει, μνήμες εποχών που
πέρασαν, ένας ζωηρός κόσμος που ακροβατεί ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο,
το όνειρο και την πραγματικότητα. Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και οι συγγραφείς
της ισπανόφωνης λογοτεχνίας.
Ιούλιος μήνας, ενώ
μεστώνει μέσα σου το θέρος: ώρα για κάνεις τα πιο τρελά σου όνειρα
πραγματικότητα. Καιρός ν’ αφήσεις πίσω σου τον κόσμο που ήξερες, να ζήσεις την
περιπέτεια που δεν σου επέτρεψαν οι γνωστές συμβατικότητες να ζήσεις. Ακόμα κι
αν αυτή η περιπέτεια υπάρχει στο κεφάλι σου και μόνο – συχνά αυτό αρκεί. Πάρε
τους δρόμους λοιπόν, παρέα με τον Θερβάντες και τόλμησε τ’ αδύνατο – εσύ, ένας
άλλος Δον Κιχώτης.
μεστώνει μέσα σου το θέρος: ώρα για κάνεις τα πιο τρελά σου όνειρα
πραγματικότητα. Καιρός ν’ αφήσεις πίσω σου τον κόσμο που ήξερες, να ζήσεις την
περιπέτεια που δεν σου επέτρεψαν οι γνωστές συμβατικότητες να ζήσεις. Ακόμα κι
αν αυτή η περιπέτεια υπάρχει στο κεφάλι σου και μόνο – συχνά αυτό αρκεί. Πάρε
τους δρόμους λοιπόν, παρέα με τον Θερβάντες και τόλμησε τ’ αδύνατο – εσύ, ένας
άλλος Δον Κιχώτης.
Νύχτα
Μεσοκαλόκαιρου: ο Σαίξπηρ. Εκεί που η ποίηση αναδημιουργεί τον κόσμο όλο, τον
χτίζει ξανά απ’ τα θεμέλια και ορθώνει βάσεις που αγνοούν το πέρασμα του χρόνου.
Μεσοκαλόκαιρου: ο Σαίξπηρ. Εκεί που η ποίηση αναδημιουργεί τον κόσμο όλο, τον
χτίζει ξανά απ’ τα θεμέλια και ορθώνει βάσεις που αγνοούν το πέρασμα του χρόνου.
Αρχές Αυγούστου,
καιρός για διακοπές. Ο Μαρκ Τουέην και οι αγαπημένοι μας συγγραφείς της
ρέμπελης ανεμελιάς – εκείνοι που μας κάνουν να νιώθουμε παιδιά κι εκείνοι που
μας θυμίζουν πως δίχως φαντασία δεν πας πουθενά. Η ανατρεπτική πολυχρωμία ενός
Τομ Ρόμπινς, η διαστημική τρέλα ενός Ντάγκλας Άνταμς, η σουρεαλιστική
μυθοπλασία ενός Τέρι Πράτσετ.
καιρός για διακοπές. Ο Μαρκ Τουέην και οι αγαπημένοι μας συγγραφείς της
ρέμπελης ανεμελιάς – εκείνοι που μας κάνουν να νιώθουμε παιδιά κι εκείνοι που
μας θυμίζουν πως δίχως φαντασία δεν πας πουθενά. Η ανατρεπτική πολυχρωμία ενός
Τομ Ρόμπινς, η διαστημική τρέλα ενός Ντάγκλας Άνταμς, η σουρεαλιστική
μυθοπλασία ενός Τέρι Πράτσετ.
 |
| Εικονογράφηση από την πρώτη έκδοση του “Τομ Σόγιερ” |
Κάποια μέρα του
Αυγούστου με καύσωνα και ξηρασία: οι συγγραφείς του Μπιτ, η γενιά του μεγάλου
αμερικανικού Δρόμου. Ο Κέρουακ, ο Μπάροουζ και οι συνοδοιπόροι. Εδώ δεν έχει
ποίηση, εδώ δεν έχει παραμύθια. Μόνο η περιπλάνηση μετρά, πέρα από συμβάσεις,
πέρα απ’ τα σύνορα της κοινωνίας. Εκεί που το απώτατο όριο είναι ο ορίζοντας
της ερυθρόχρωμης ερήμου.
Αυγούστου με καύσωνα και ξηρασία: οι συγγραφείς του Μπιτ, η γενιά του μεγάλου
αμερικανικού Δρόμου. Ο Κέρουακ, ο Μπάροουζ και οι συνοδοιπόροι. Εδώ δεν έχει
ποίηση, εδώ δεν έχει παραμύθια. Μόνο η περιπλάνηση μετρά, πέρα από συμβάσεις,
πέρα απ’ τα σύνορα της κοινωνίας. Εκεί που το απώτατο όριο είναι ο ορίζοντας
της ερυθρόχρωμης ερήμου.
Κάποιο δειλινό,
τέλη Αυγούστου: o Τένεσσι Ουίλιαμς. Ακροβατώντας ανάμεσα στα νιάτα και τον χρόνο που περνά.
τέλη Αυγούστου: o Τένεσσι Ουίλιαμς. Ακροβατώντας ανάμεσα στα νιάτα και τον χρόνο που περνά.
Τελευταία μέρα του
καλοκαιριού: οι Υπαρξιστές. Σαρτρ, Καμύ και φίλοι. Τώρα που τελειώνει το
καλοκαίρι τι κάνουμε; Προσπαθούμε άραγε ν’ απαγκιστρωθούμε με νύχια και με
δόντια απ’ την ανάμνησή του; Ή χτίζουμε το μοναχικό μας δρόμο προς τα μπρος,
έτοιμοι να σπρώξουμε για άλλη μια φορά τον βράχο στο βουνό;
καλοκαιριού: οι Υπαρξιστές. Σαρτρ, Καμύ και φίλοι. Τώρα που τελειώνει το
καλοκαίρι τι κάνουμε; Προσπαθούμε άραγε ν’ απαγκιστρωθούμε με νύχια και με
δόντια απ’ την ανάμνησή του; Ή χτίζουμε το μοναχικό μας δρόμο προς τα μπρος,
έτοιμοι να σπρώξουμε για άλλη μια φορά τον βράχο στο βουνό;
Μια μέρα του
Σεπτέμβρη: ο Τζέιμς Τζόυς. Μια μέρα που περιλαμβάνει τα πάντα μέσα της, ίχνη
από το χθες και άρωμα απ’ το αύριο, εκεί που οι τροχοί αρχίζουν πάλι να
γυρίζουν, ο κόσμος να περιστρέφεται γύρω απ’ τον άξονά του – μα όσο συμμετέχεις
σε αυτόν, άλλο τόσο βρίσκεσαι απέξω, ατενίζοντάς τον με περισυλλογή,
ανασυνθέτοντάς τον απ’ τις βάσεις. Μια μέρα που άρχισε κρύα και τελείωσε ζεστή,
ένα περιστατικό με χίλιες συνιστώσες, ένας μήνας που είναι όλοι μαζί οι μήνες.
Η λογοτεχνία αναδημιουργημένη.
Σεπτέμβρη: ο Τζέιμς Τζόυς. Μια μέρα που περιλαμβάνει τα πάντα μέσα της, ίχνη
από το χθες και άρωμα απ’ το αύριο, εκεί που οι τροχοί αρχίζουν πάλι να
γυρίζουν, ο κόσμος να περιστρέφεται γύρω απ’ τον άξονά του – μα όσο συμμετέχεις
σε αυτόν, άλλο τόσο βρίσκεσαι απέξω, ατενίζοντάς τον με περισυλλογή,
ανασυνθέτοντάς τον απ’ τις βάσεις. Μια μέρα που άρχισε κρύα και τελείωσε ζεστή,
ένα περιστατικό με χίλιες συνιστώσες, ένας μήνας που είναι όλοι μαζί οι μήνες.
Η λογοτεχνία αναδημιουργημένη.
Τα φθινοπωρινά
βράδια, ενώ ξεσπούν τα πρωτοβρόχια, ταιριάζουν στην νεοελληνική Γενιά του 30:
Καραγάτσης, Μυριβήλης, Εμπειρίκος και η παλιοπαρέα. Το καλοκαίρι έχει παρέλθει,
μα η ανάμνησή του σε κρατάει ακόμα ζεστό – αυτή και η φωτιά που σιγοκαίει στην
εστία. Γύρω από το τζάκι, ενώ το εκκρεμές τραγουδά το υπνωτιστικό του βουητό,
πλάθεις ιστορίες για ένα παρόν που συνεχώς αλλάζει.
βράδια, ενώ ξεσπούν τα πρωτοβρόχια, ταιριάζουν στην νεοελληνική Γενιά του 30:
Καραγάτσης, Μυριβήλης, Εμπειρίκος και η παλιοπαρέα. Το καλοκαίρι έχει παρέλθει,
μα η ανάμνησή του σε κρατάει ακόμα ζεστό – αυτή και η φωτιά που σιγοκαίει στην
εστία. Γύρω από το τζάκι, ενώ το εκκρεμές τραγουδά το υπνωτιστικό του βουητό,
πλάθεις ιστορίες για ένα παρόν που συνεχώς αλλάζει.
Στα πρώτα κρύα του
Οκτώβρη κάνουν την εμφάνισή τους οι Γάλλοι κλασικοί: Μπαλζάκ, Σταντάλ, Φλωμπέρ,
Γκυ ντε Μωπασσάν. Εκεί που πέφτουν τα φύλλα και βάφονται καφετιά τα τοπία.
Προμήνυμα των κρύων που θα έρθουν, μια απατηλή αίσθηση ζέστης, καιρός με
δόντια, προκαλώντας τη σκέψη σου, παίζοντας με τις αισθήσεις σου, αμφισβητώντας
όσα θεωρούσες δεδομένα. Η συνέχεια θα είναι ακόμα πιο προκλητική.
Οκτώβρη κάνουν την εμφάνισή τους οι Γάλλοι κλασικοί: Μπαλζάκ, Σταντάλ, Φλωμπέρ,
Γκυ ντε Μωπασσάν. Εκεί που πέφτουν τα φύλλα και βάφονται καφετιά τα τοπία.
Προμήνυμα των κρύων που θα έρθουν, μια απατηλή αίσθηση ζέστης, καιρός με
δόντια, προκαλώντας τη σκέψη σου, παίζοντας με τις αισθήσεις σου, αμφισβητώντας
όσα θεωρούσες δεδομένα. Η συνέχεια θα είναι ακόμα πιο προκλητική.
 |
| Ο Εμίλ Ζολά αποτίει φόρο τιμής στον Μπαλζάκ – σκίτσο εποχής |
Κάποιο φθινοπωρινό
δειλινό, στο γέρμα του ήλιου, όταν τα ξεραμένα φύλλα βάφονται στις αποχρώσεις
της φωτιάς: οι Ρομαντικοί. Ο Ουγκώ, ο Μπάιρον, ο Σίλερ, ο Νοβάλις και οι άλλοι.
Ενώ σιγοκαίει μέσα σου η φλόγα, η δίψα για αλλαγή, η θέληση να σπάσεις τα
δεσμά. Ναι, ο χειμώνας έρχεται – μα είσαι έτοιμος γι’ αυτόν.
δειλινό, στο γέρμα του ήλιου, όταν τα ξεραμένα φύλλα βάφονται στις αποχρώσεις
της φωτιάς: οι Ρομαντικοί. Ο Ουγκώ, ο Μπάιρον, ο Σίλερ, ο Νοβάλις και οι άλλοι.
Ενώ σιγοκαίει μέσα σου η φλόγα, η δίψα για αλλαγή, η θέληση να σπάσεις τα
δεσμά. Ναι, ο χειμώνας έρχεται – μα είσαι έτοιμος γι’ αυτόν.
Οι κρύες μέρες του
Νοέμβρη, παρέα με τα μουντά τοπία και τον ήχο της βροχής στα πεζοδρόμια,
φέρνουν αέρα περιπλάνησης σε άδειες πολιτείες, κλειδαμπαρωμένες στις φωλιές
τους – φωλιές που βράζουν από άγχος και στενάζουν από ηδονή. Εδώ ταιριάζουν
συγγραφείς όπως ο Χένρι Μίλλερ και ο Μπουκόφσκι. Απορρίμματα στους δρόμους,
σκάτα στην κοινωνία, μα η βροχή τα καθαρίζει. Σαν τη βροχή έπεσαν κι εκείνοι
στους δρόμους. Σαν τη βροχή διώχνουν τα σκουπίδια της υποκρισίας, σαν τη βροχή
ανακουφίζουν τις μοναχικές καρδιές.
Νοέμβρη, παρέα με τα μουντά τοπία και τον ήχο της βροχής στα πεζοδρόμια,
φέρνουν αέρα περιπλάνησης σε άδειες πολιτείες, κλειδαμπαρωμένες στις φωλιές
τους – φωλιές που βράζουν από άγχος και στενάζουν από ηδονή. Εδώ ταιριάζουν
συγγραφείς όπως ο Χένρι Μίλλερ και ο Μπουκόφσκι. Απορρίμματα στους δρόμους,
σκάτα στην κοινωνία, μα η βροχή τα καθαρίζει. Σαν τη βροχή έπεσαν κι εκείνοι
στους δρόμους. Σαν τη βροχή διώχνουν τα σκουπίδια της υποκρισίας, σαν τη βροχή
ανακουφίζουν τις μοναχικές καρδιές.
Τελευταία μέρα του
φθινοπώρου, κάθοδο στον Άδη: o Δάντης. Για να μπεις στον Παράδεισο πρέπει πρώτα να
περάσεις απ’ την Κόλαση.
φθινοπώρου, κάθοδο στον Άδη: o Δάντης. Για να μπεις στον Παράδεισο πρέπει πρώτα να
περάσεις απ’ την Κόλαση.
Δεκέμβρης,
τελευταίος μήνας του χρόνου, μήνας περισυλλογής και αναδρομής στο παρελθόν: τι
έκανα σωστά τον καιρό που πέρασε, τι έκανα λάθος. Αναμνήσεις απ’ τα παλιά που
ζωντανεύουν σε κάθε μας παρόν – και παίρνουν πάντα μια καινούργια μορφή, γιατί
το παρελθόν αναδημιουργείται συνεχώς: o Προυστ και η αναζήτηση του Χαμένου Χρόνου του.
τελευταίος μήνας του χρόνου, μήνας περισυλλογής και αναδρομής στο παρελθόν: τι
έκανα σωστά τον καιρό που πέρασε, τι έκανα λάθος. Αναμνήσεις απ’ τα παλιά που
ζωντανεύουν σε κάθε μας παρόν – και παίρνουν πάντα μια καινούργια μορφή, γιατί
το παρελθόν αναδημιουργείται συνεχώς: o Προυστ και η αναζήτηση του Χαμένου Χρόνου του.
Κρύο και τζάκι:
καιρός για ιστορίες μυστηρίου. Η ώρα του Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, της Αγκάθα Κρίστι
και του Ρέιμοντ Τσάντλερ.
καιρός για ιστορίες μυστηρίου. Η ώρα του Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, της Αγκάθα Κρίστι
και του Ρέιμοντ Τσάντλερ.
Πλησιάζοντας τα
Χριστούγεννα ζωντανεύουν και οι Μύθοι. Έρχεται λοιπόν η σειρά των παραμυθάδων,
όπως οι αδερφοί Γκριμ, ο Σαρλ Περώ, ο Λούις Κάρολ, οι μυθολογίες και οι θρύλοι
των χωρών του κόσμου. Καθώς μάλιστα βλέπεις να παρελαύνουν γύρω σου πλάσματα
από άλλους κόσμους, ξωτικά και γίγαντες, νάνοι και τελώνια, ημίθεοι και δράκοι,
συνειδητοποιείς πως βρίσκεται στο μήνα της Λογοτεχνίας του Φανταστικού: καλώς
ορίσατε κύριε Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, περάστε κύριε Μούρκοκ, προσοχή στο σκαλοπάτι της
πόρτας κύριε Γκέιμαν. Κι εσείς, κυρία Ρόουλινγκ, καλώς ήρθατε. Ο μήνας αυτός
είναι δικός σας.
Χριστούγεννα ζωντανεύουν και οι Μύθοι. Έρχεται λοιπόν η σειρά των παραμυθάδων,
όπως οι αδερφοί Γκριμ, ο Σαρλ Περώ, ο Λούις Κάρολ, οι μυθολογίες και οι θρύλοι
των χωρών του κόσμου. Καθώς μάλιστα βλέπεις να παρελαύνουν γύρω σου πλάσματα
από άλλους κόσμους, ξωτικά και γίγαντες, νάνοι και τελώνια, ημίθεοι και δράκοι,
συνειδητοποιείς πως βρίσκεται στο μήνα της Λογοτεχνίας του Φανταστικού: καλώς
ορίσατε κύριε Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, περάστε κύριε Μούρκοκ, προσοχή στο σκαλοπάτι της
πόρτας κύριε Γκέιμαν. Κι εσείς, κυρία Ρόουλινγκ, καλώς ήρθατε. Ο μήνας αυτός
είναι δικός σας.
Ήρθε λοιπόν η ώρα
των Χριστουγέννων. Και αν με ρωτούσατε ποιος συγγραφέας αρμόζει στην πιο μαγική
στιγμή του χρόνου, θα σας έλεγα ο Κάρολος Ντίκενς. Δεν είναι μόνο οι κλασικές
χριστουγεννιάτικες ιστορίες του – αν και σίγουρα έχουν παίξει με τη σειρά τους
καθοριστικό ρόλο. Είναι όλη αυτή η αίσθηση που αναδύεται μέσα από τα έργα του,
η κοινωνική ευαισθησία και οι χαρακτηριστικές ζεστές περιγραφές του – ζεστές
όσο το χριστουγεννιάτικο δείπνο και μυρωδάτες σαν το καλύτερο κρασί.
των Χριστουγέννων. Και αν με ρωτούσατε ποιος συγγραφέας αρμόζει στην πιο μαγική
στιγμή του χρόνου, θα σας έλεγα ο Κάρολος Ντίκενς. Δεν είναι μόνο οι κλασικές
χριστουγεννιάτικες ιστορίες του – αν και σίγουρα έχουν παίξει με τη σειρά τους
καθοριστικό ρόλο. Είναι όλη αυτή η αίσθηση που αναδύεται μέσα από τα έργα του,
η κοινωνική ευαισθησία και οι χαρακτηριστικές ζεστές περιγραφές του – ζεστές
όσο το χριστουγεννιάτικο δείπνο και μυρωδάτες σαν το καλύτερο κρασί.
[Περισσότερα για τον Κάρολο Ντίκενς και τα Χριστούγεννα
μπορείτε να διαβάσετε στο ακόλουθο, εορταστικό αφιέρωμα > Τα
Χριστούγεννα του Καρόλου Ντίκενς]
μπορείτε να διαβάσετε στο ακόλουθο, εορταστικό αφιέρωμα > Τα
Χριστούγεννα του Καρόλου Ντίκενς]
Κλείνουμε με την
τελευταία μέρα του χρόνου. Σαν αστέρι στον ουρανό που χάνεται, ένα αστέρι
μακρινό και λαμπερό που μας παρηγορεί για όσα χάσαμε και μας δίνει ελπίδες για
εκείνα που θα θέλαμε να έρθουν: ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε-Σαιντ
Εξυπερύ.
τελευταία μέρα του χρόνου. Σαν αστέρι στον ουρανό που χάνεται, ένα αστέρι
μακρινό και λαμπερό που μας παρηγορεί για όσα χάσαμε και μας δίνει ελπίδες για
εκείνα που θα θέλαμε να έρθουν: ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε-Σαιντ
Εξυπερύ.
Εδώ λοιπόν
τελειώνει το ταξίδι μας. Ασφαλώς θα μπορούσε να είχε εμπλουτιστεί ακόμα πιο
πολύ, με πλήθος άλλων συγγραφέων, μα επέλεξα να μην το τραβήξω πολύ σε μάκρος.
Εξάλλου ο κύκλος ποτέ δεν σταματά – ο νέος χρόνος φέρνει μαζί του νέες
υποσχέσεις κι εσύ, φίλε αναγνώστη, μπορείς να διαβάσεις το κείμενο ξανά απ’ την
αρχή!
τελειώνει το ταξίδι μας. Ασφαλώς θα μπορούσε να είχε εμπλουτιστεί ακόμα πιο
πολύ, με πλήθος άλλων συγγραφέων, μα επέλεξα να μην το τραβήξω πολύ σε μάκρος.
Εξάλλου ο κύκλος ποτέ δεν σταματά – ο νέος χρόνος φέρνει μαζί του νέες
υποσχέσεις κι εσύ, φίλε αναγνώστη, μπορείς να διαβάσεις το κείμενο ξανά απ’ την
αρχή!
7 Responses
Αν εξαιρέσουμε τους "κλασικούς" Ρώσους, τους παραμυθάδες, τον Ντίκενς και τους "αστυνομικούς" (για τους οποίους συμφωνούμε απολύτως!), όλους τους υπόλοιπους δεν τους είχα ποτέ συνδέσει με κάποιον μήνα – τους ταίριαξες, όμως, τόσο ωραία με τις διάφορες περιόδους που… με έπεισες! 😉
Μια ανάλαφρη (όπως το ερέθισμα για την αποψινή σου ανάρτηση) καληνύχτα από μένα!
Πολύ χαίρομαι που υπήρξα πειστικός. 🙂 Την ευχή μου για μια όμορφη εβδομάδα! Να 'σαι καλά.
Όνειρο , όχι θερινής νυκτός αλλά φθινοπωρινής, ό,τι διάβασα χωρίς ανάσα παραπάνω!!!
Αισθάνθηκα να βρίσκομαι σε μια φωλιά (τόσο ζεστή αίσθηση είχα από το κείμενο) περιτριγυρισμένη με πολλά πολλά βιβλία αλλά και πολύχρωμες προσωπικότητες. Μάλλον, η φωλιά του κουνελιού θα ήταν…
Απίθανο και πανέξυπνο το εγχείρημά σου και με έναν λόγο που σε έκανε πραγματικά να ταξιδεύεις με ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες αλλά τόσο που να σου είναι εντελώς απολαυστικό σαν τις γλυκιές μέρες της Άνοιξης!
Εμ τέτοια μοναδικά σκαρφίζεσαι ώρες ατέλειωτες κι απίστευτα δημιουργικές…
Ενθουσιάστηκα και το παίρνω και φεύγω! Κατάσχεται;-) Και θα μείνει για πολύ καιρό!
Συγχαρητήρια!
υ.γ.
Στο προηγούμενο δεν αξιώθηκα να πάω, γιατί θέλει μελέτη… Αλλά είπαμε, εκεί θα βρίσκεται αφού το λαγούμι είναι και μια ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια!
Η εικόνα που δημιούργησες είναι επίσης θαυμάσια!
Πολύ με ευχαριστούν όσα έγραψες, Γλαύκη. Ναι, ήταν η φωλιά του κούνελου αυτή – και όλο το αμάλγαμα που διάβασες ήταν χαρακτηριστικό της (μάλλον σουρεαλιστικής, μα σίγουρα γεμάτης ποικιλίας) πραγματικότητάς της. Το κείμενο (και η εικόνα, ναι) υπήρξε ένας ακόμα τρόπος να μοιραστώ αυτή την πραγματικότητα με τους φίλους επισκέπτες του Λαγουμιού.
Καλή βδομάδα!
Υπέροχο άρθρο (το πρώτο που διαβάζω μετά την επιστροφή σου!).
Με το καλό στα γνωστά λημέρια, για άλλη μια φορά λοιπόν, αγαπητέ Βατ. Και για τους δυο μας!