«Του κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνουν
και του τροχού που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνουν.»
Βιτσέντζος Κορνάρος – οι πρώτες φράσεις από τον «Ερωτόκριτο»
Κάθε χρονιά που φεύγει τείνουμε να κάνουμε τον απολογισμό μας – τι πήγε σωστά, τι πήγε λάθος, που φταίξαμε οι ίδιοι, που έφταιξαν οι άλλοι… και που έφταιξε η τύχη. Η τύχη – η τυφλή αυτή θεά που γυρίζει αιώνια τον Τροχό της κι εμείς προσπαθούμε να εναρμονιστούμε με τον πάντα απρόβλεπτο ρυθμό της.
Η τύχη – για την οποία ο Λα Ροσφουκώ είπε πως, παρέα με την ψυχική διάθεση «κυβερνά τον κόσμο». Η τύχη – που άλλοι ταύτισαν με το πεπρωμένο, άλλοι με τη θεία βούληση, και άλλοι με μια γυναίκα – που ευνοεί τους τολμηρούς. Η τύχη – την οποία ο Λάο Τσε είχε προτρέψει να αποδεχόμαστε ακόμα και στις χειρότερες στιγμές της. Η ίδια τύχη – την οποία ο Νίκος Καζαντζάκης προέτρεπε να πολεμούμε, να αγωνιζόμαστε ενάντια στις τυφλές βουλές της. Η τύχη – για την οποία τόσα και τόσα έχουν λεχθεί και πάντα θα λέγονται, γιατί τόσο σημαντικό μερίδιο έχει (καλώς ή κακώς) στις ζωές μας.
Ή όπως λέει ένα γνωμικό: «Ο Θεός άλλους έπλασε, και άλλους έκλασε».
Σήμερα, ενώ διεξάγεται η σκυταλοδρομία ανάμεσα στους Χρόνους, το Γέρο και το Νέο, επέλεξα να σας μιλήσω για την Τύχη. Μα και για εκείνο το Ζάρι που, για κάποιο λόγο, όλες οι πλευρές του έχουν μόνο άσους. Ούτε εξάρια, ούτε πεντάρια – μόνο άσους. Γι’ αυτό και όποτε το ρίχνεις, φέρνεις πάντα Ένα. Το ονομάζω «Το Γκαντεμόζαρο».
Και αν, φίλε μου, σου έλαχε αυτό το άτιμο ζάρι, οι επιλογές σου είναι δύο: ή το ξεφορτώνεσαι… ή το αντιμετωπίζεις. Με το σημερινό μου κείμενο θα προσπαθήσω να μιλήσω γι’ αυτές ακριβώς τις επιλογές, θέτοντας κατά πρώτο λόγο το ερώτημα: πώς να αντιμετωπίσουμε την κακοτυχία; Είναι θέμα αποδοχής; Χρειάζεται δύναμη και αγώνας; Μια εναλλακτική αντίληψη; Μήπως πρέπει να της γυρίσουμε την πλάτη; Ή μήπως κάνοντας υπομονή, μπας και το ρημάδι το Γκαντεμόζαρο φέρει πάλι καλές ζαριές;
Με αυτό το κείμενο θα προσπαθήσω να ξορκίσω την κακοτυχία –επικαλούμενος ίσως και εκείνο το τυχερό κουνελοπόδαρό μου. Θα μιλήσω για εκείνα τα μικρά πράγματα που χρειάζεται να κάνουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε τυχών φουρτούνες της τύχης – γιατί εξοπλίζεσαι καλύτερα απέναντι σε μια ενδεχόμενη πλημμύρα αν έχεις μπαλώσει τις τρύπες του σπιτιού σου. Και, πάνω απ’ όλα, ελπίζω αυτά τα λόγια να συμβάλλουν, έστω λίγο, ώστε να μας πάει καλύτερα ο νέος χρόνος. Γιατί πήξαμε στο Γκαντεμόζαρο, αδερφέ μου…
Ας ξεκινήσω επικαλούμενος τη σοφία του παρελθόντος – να είστε βέβαιοι πως θα αποδειχτεί πολύτιμός μας σύμμαχος.
Περί Τύχης ο λόγος
Τα γνωμικά με θέμα τους την τύχη είναι εκεί από τα αρχαία κιόλας χρόνια – από τον καιρό που ο άνθρωπος συνειδητοποίησε πως κάποια άλλη δύναμη, πέραν των θεών, παίζει σημαίνοντα ρόλο στη ζωή του.
«Όν η τύχη προπηλακίζει ούτος και παρά των πράων μάστιγας ευρίσκει.» – [Όποιον τον κατατρέχει η τύχη, ακόμα κι από τους καλούς ανθρώπους βρίσκει δυστυχίες]
Σωκράτης
«Θέλω τύχης σταλαγμόν ή φρενών πίθον.» – [Προτιμώ μια σταλαγματιά τύχης, παρά ένα πιθάρι μυαλά]
Μένανδρος
«Την ειμαρμένην ουδ’ αν είς εκφύγοι.» – [Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο του]
Πλάτων
Άλλοι μίλησαν για πεπρωμένο, άλλοι για τυφλή τύχη, μα η ουσία είναι πάντα ίδιο: πρόκειται για μια δύναμη που βρίσκεται έξω από τον έλεγχό μας, μα παίζει καθοριστικό ρόλο στις ζωές μας.
“Audaces fortuna iuvat” – [Η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς]
Βιργίλιος
«Η τύχη είναι γυναίκα και γι’ αυτό ευνοεί τον νέο που την χειρίζεται με τόλμη.»
Νικολό Μακιαβέλι
Σύμφωνα με τον Βιργίλιο και τον Μακιαβέλι, λοιπόν, η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς. Δεν χωράει αμφιβολία πως ο άτολμος άνθρωπος δημιουργεί λιγότερες συνθήκες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την τύχη του – και οι συνθήκες είναι για την τύχη όπως ο ήλιος για το φυτό που βλασταίνει.
Μα κάποιες φορές ακόμα και οι συνθήκες δεν αρκούν, ενώ η τόλμη μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε απερισκεψία – κάτι που γνωρίζουν καλά οι χαρτοπαίχτες και τζογαδόροι του κόσμου.
“Fortuna vitrea est :tum cum splendet frangitu” – [Η τύχη είναι γυαλί: εκεί που λάμπει, θρυμματίζεται]
Publilius Syrus, 1ος αιώνας μ.Χ., Ρωμαίος γνωμικογράφος
Ο τροχός της τύχης, από μεσαιωνικό χειρόγραφο
Τύχη και αποδοχή της πραγματικότητας
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δυστυχία από το να είσαι δυσαρεστημένος με την τύχη σου.»
Λάο Τσε, 6ος αιώνας π.Χ.
Η φιλοσοφία του Λάο Τσε είναι μια φιλοσοφία εναρμόνισης με την πραγματικότητα. Σε χτυπάει η τύχη; Βρέθηκες ξανά με το Γκαντεμόζαρο στα χέρια σου; Αποδέξου το! Μην αντιστέσεσαι – γιατί να αντιστέκεσαι στην τύχη είναι λες και πας κόντρα στον άνεμο, ενώ δεν είσαι παρά ένα τόσο δα μικρό φυλλαράκι.
Πρόκειται για μια αντίληψη που θυμίζει κατά πολύ τη στάση των Στωικών: η μοίρα/τύχη είναι μεγαλύτερη από μας και δεν ωφελεί να ματαιοπονούμε για την ενδεχόμενη αλλαγή της, ούτε ν’ αναστενάζουμε για τις άδικες ροπές της. Αν κάτι πήγε στραβά, χάνεις τον καιρό σου πολεμώντας το. Θα περάσεις καλύτερα αν το αποδεχτείς και αν προσπαθήσεις να ζήσεις μαζί του. Η αποδοχή της πραγματικότητας συνιστά ένδειξη ωρίμανσης.
Κανείς εξάλλου δεν αρνείται πως ο τροχός της τύχης συνεχίζει να γυρνά… πάντα γυρνά, πέρα και μακριά από τα βλέμματα του κόσμου. Ίσως λοιπόν να έρθει εκείνη η μέρα που θα γυρίσει και αυτή η κακή τύχη σου. Μα κανείς δεν ξέρει πότε – και αν θα γίνει αυτό. Γι’ αυτό το λόγο δεν ωφελεί να σκας και να αγχώνεσαι. Ζήσε την καθημερινότητά σου, αποδέξου τα στραβά σου και μη σε νοιάζει η ζαριά… ούτως ή άλλως πρόκειται για κάτι που βρίσκεται πέρα και έξω από τον έλεγχό σου. Γιατί λοιπόν να σκας;
Μπορείς να το δεις και λίγο εγωιστικά εξάλλου: εσείς, οι ευνοημένοι απ’ την τύχη, θα έχετε όλη τη χαρά, ενώ εγώ τίποτα; Όχι, κύριοι, δεν το δέχομαι αυτό! Είμαι καλύτερος από σας και θα σας το αποδείξω! Θα αντλώ ικανοποίηση από τα μικρά πράγματα που επιλέγω ο ίδιος, και ας μην έχω τη δική σας τύχη. Γιατί εγώ δεν στηρίζομαι σε πήλινα ποδάρια – ποδάρια που στην πρώτη βροχή μπορεί να λιώσουν! Βασίζομαι στον εαυτό μου και σε όσα επιλέγω να μ’ ευχαριστούν – και αν η τύχη η πόρνη πάει πάντα με τους άλλους… ε, λοιπόν, άσ’ τη να ξοδεύεται στον κάθε άχρηστο. Θεόστραβη είναι, ούτως ή άλλως.
Τύχη και μοιρολατρία
«Η μοιρολατρία θριαμβεύει επάνω σ’ αυτούς που πιστεύουν σ’ αυτήν.»
Simone De Beauvoir
«Η τύχη δεν είναι τυχαία, είναι μόχθος. Το χαμόγελο της επιτυχίας κερδίζεται.»
Emily Dickinson
«Πρέπει να χτυπούμε, να χτυπούμε τη μοίρα μας, ως ν’ ανοίξουμε πόρτα, να γλιτώσουμε!»
Νίκος Καζαντζάκης, από την «Αναφορά στον Γκρέκο»
Η αποδοχή της πραγματικότητας ενέχει πάντα τον κίνδυνο της μοιρολατρίας. Γιατί είναι διαφορετικό αν συμβιβαζόμαστε με μια κατάσταση που αδυνατούμε, ούτως ή άλλως, να αλλάξουμε… και διαφορετικό αν αρνούμαστε να μεταβάλλουμε μια κατάσταση που θα μπορούσε να αλλάξει προς το καλύτερο. Κάποιες φορές μια λεπτή γραμμή χωρίζει τον σοφό από τον άτολμο, τον ορθολογικό απ’ τον παθητικό, τον γνώστη από τον μοιρολάτρη.
Υπάρχουν άνθρωποι που απλά δεν προσπαθούν. Αν τους λάχει η κακή ζαριά, θα διαμαρτυρηθούν για την κακοτυχία τους – μα δεν θα κάνουν το παραμικρό να την αλλάξουν. Από κάποιες απόψεις θυμίζουν εκείνη τη μερίδα του μέσου Νεοέλληνα που προσωπικά με ενοχλεί πολύ: γκρινιάζω με το παραμικρό, μα αρνούμαι να δραστηριοποιηθώ ώστε να αλλάξω την πραγματικότητά μου. Μου αρκεί να κλαίγομαι και να ρίχνω τις ευθύνες πάντα στους άλλους.
Φταίει λοιπόν η Κοινωνία, φταίνε οι πολιτικοί, φταίνε οι ξένοι, φταίνε οι ντόπιοι, φταίνε οι φίλοι, φταίνε οι εχθροί, φταίνε οι πάντες… εκτός από μένα.
Ορισμένες φορές η «Κακοτυχία» δεν είναι παρά το άλλοθι για την έλλειψη προσπάθειας.
«Μιλάμε για τη μοίρα μας σαν να είναι κάτι που μας επισκέπτεται. Ξεχνάμε ότι εμείς φτιάχνουμε τη μοίρα μας, κάθε μέρα της ζωής μας.»
Henry Miller
Street art by Banksy
Τύχη και χαρακτήρας
«Η μοίρα και ο χαρακτήρας είναι διαφορετικές ονομασίες του ίδιου πράγματος.»
Novalis
«Τύχη μερικές φορές είναι η θέληση των άλλων.»
Alfred Capus
«Αυτό που δε θέλει κανείς να ξέρει για τον εαυτό του καταλήγει να επέρχεται σαν πεπρωμένο.»
Karl Jung
«Η τύχη και η ψυχική διάθεση κυβερνούν τον κόσμο.»
Λα Ροσφουκώ
Μοίρα και χαρακτήρας είναι ένα και το αυτό, έλεγε ο Νοβάλις, ένας εκ των κλασικών Γερμανών Ρομαντικών. Έναν αιώνα μετά, ο Σίγκμουντ Φρόυντ τόνιζε πόσο καθοριστική για την εξέλιξη της ζωής μας είναι η διαμόρφωση του χαρακτήρα, όπως σχηματίζεται από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής μας. Γιατί στην τύχη, πες, μπορούμε να πάμε κόντρα. Στο χαρακτήρα μας όμως;
Σκέψου πόσες φορές έπραξες με τον ένα και όχι τον άλλο τρόπο, όχι γιατί το επιθυμούσες, ή γιατί θεώρησες πως είναι η σωστότερη επιλογή, μα γιατί κάτι «βαθύτερο» σε έσπρωχνε προς εκείνη την κατεύθυνση. Σκέψου πόσες φορές φέρθηκες έτσι που να επιβεβαιώνεις ξανά και ξανά εκείνο που είσαι – και όχι εκείνο που οι άλλοι νομίζουν για σένα, ή εκείνο που θα ήθελαν για σένα.
Αν η τύχη είναι το άρμα μέσα στο οποίο επιβαίνεις… ο χαρακτήρας είναι το άλογο που το καθοδηγεί.
Όσο βαθύτερα γνωρίζεις τον εαυτό σου λοιπόν, τόσο καλύτερα μπορείς να κατανοήσεις την πραγματικότητά σου. Να δεις που έπραξες σωστά, που έπραξες λάθος, ποια είναι τα όρια, ποιες οι αντοχές, ποιες οι επιθυμίες και ποιες οι αντιστάσεις σου. Ποια τα θέλω και ποια τα μπορώ σου – και να κατανοήσεις πως διαχωρίζονται τα μεν από τα δε. Να δεις που τελειώνει η δική σου θέληση και που αρχίζει των άλλων – γιατί ορισμένες φορές «τύχη είναι η θέληση των άλλων». Και να διαπιστώσεις πόσο σημαντικό μερίδιο διαδραματίζει αυτή η «θέληση των άλλων», σε μια κοινωνία που μοιάζει να έχει χτιστεί στα μέτρα μιας συγκεκριμένης μερίδας κόσμου και μόνο – ενώ οι υπόλοιποι πασχίζουν να εναρμονίσουν τους ρυθμούς τους με αυτή τη μικροσκοπική, μα ισχυρή καθώς φαίνεται, μερίδα.
Ο Νίτσε τόνιζε τη σημασία των αλληλοσυγκρουόμενων θελήσεων. Κάποιες από αυτές τις θελήσεις είναι ισχυρότερες από τις άλλες – και εν τέλει κυριαρχούν πάνω στις άλλες. Οι τελευταίες μπορεί να αποδεχτούν μια κατάσταση ως αποτέλεσμα «κακής τύχης» ή «κακής μοίρας», ενώ δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της επιβολής μιας βούλησης πάνω στην άλλη. Επιβολή που, σε κοινωνικό επίπεδο, φτάνει συχνά να μετατραπεί σε θεσμό.
Μα ο χαρακτήρας δεν είναι πάντα συνειδητός – συχνά το συνειδητό κομμάτι δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Κι εδώ επιστρέφουμε στους φίλους μας, τον Φρόυντ, τον Γιουνγκ και την παλιοπαρέα τους. Σκέψου πόσο βαθιά είναι τα ορμέφυτα του χαρακτήρα μας, πόσο έντονο το μελάνι που αποτυπώνουν στο χαρτί της καθημερινότητάς μας. Η ίδια η βούληση συχνά είναι τυφλή – μας καθοδηγεί δίχως να ασκούμε έλεγχο πάνω της. Πόσο μοιάζει με τη μοίρα τελικά!
Ή, αν προτιμάτε: πόσο μοιάζει με την τύχη.
Salvator Rosa – Αλληγορία της Τύχης, 1659
Συμπεράσματα: Πώς αντιμετωπίζουμε το Γκαντεμόζαρο, λοιπόν;
Ως τώρα σκιαγραφήσαμε το θέμα της τύχης από διαφορετικές πτυχές του. Μιλήσαμε για την αναγκαιότητα της αποδοχής εκείνου που αδυνατούμε να αλλάξουμε… για την εξίσου μεγάλη σημασία της αντίστασης απέναντι στις καταστάσεις που επιδέχονται αλλαγής… μα και για τον καθοριστικό ρόλο του χαρακτήρα και της συλλογικής βούλησης, που δρα συμπληρωματικά και παράλληλα με την τύχη.
Ας προσπαθήσω να συνοψίσω – και να συνταιριάξω κάπως τις πολλαπλές αυτές οπτικές ματιές πάνω στο ζήτημα της τύχης. Σκοπός μου να αμβλύνω τις συνέπειες του όποιου Γκαντεμόζαρου βρίσκεται στα χέρια μας – ελπίζω να τα καταφέρω, ως ένα βαθμό τουλάχιστον.
Κάποιες φορές χρειάζεται να αποδέχεσαι την πραγματικότητα. Κάποιος σοφότερος ίσως έλεγε «να την αγαπήσεις» – μα εγώ θα μιλήσω απλά για αποδοχή. Αποδέχεσαι την πραγματικότητα, όπως αποδέχεσαι τον χαρακτήρα σου. Αποδέχεσαι την πραγματικότητα, όπως ζητείς και από τους άλλους να σε αποδεχτούν – με τα καλά και τα κακά σου. Γιατί δεν είναι φίλος εκείνος που σε δέχεται μόνο για τα θετικά στοιχεία σου, μα γυρεύει μονίμως να διορθώσει τα κακά. Αγνοεί πως η θετική και η αρνητική όψη είναι συμπληρωματικές στο νόμισμα – και πως τα αρνητικά συχνά λειτουργούν ως καύσιμο που βάζει μπρος στα θετικά σου και καθιστά ικανή την ύπαρξή τους.
Θεωρείς λοιπόν πως είσαι άτυχος; Ας είναι, φίλε μου! Μη σε πάρει από κάτω. Μη δίνεις πάτημα στον κάθε κωλόφαρδο εκεί έξω, για να κοκορεύεται και να καμαρώνει. Από την πηγή της χαράς έχουν όλοι δικαίωμα να πιουν. Αν η τύχη σου γυρνά την πλάτη – προσπάθησε να την αγνοήσεις κι εσύ με τη σειρά σου! Δέξου την κατάσταση ως έχει και άντλησε ικανοποίηση από εκείνα τα πράγματα που γνωρίζεις πως δεν θα σε απογοητεύσουν… εκείνα που δεν θα σου γυρίσουν την πλάτη, δεν θα σε εγκαταλείψουν, δεν θα σου κάνουν τα γλυκά μάτια τη μία, για να σε ποδοπατήσουν την άλλη. Αν η τύχη είναι γυναίκα, άφησέ τη να γυρίζει με τον ένα και τον άλλο! Μη προσδοκάς το γλυκό της το χαμόγελο, γιατί μπορεί να είναι απατηλό.
Ναι, ξέρω. Πόσο πιο εύκολα είναι τα πράγματα όταν η τύχη είναι με το μέρος σου. Το γνωρίζω, φίλε μου. Μα σκέψου πόσο εύκολα η ίδια αυτή τύχη μπορεί να σου στρέψει ξαφνικά την πλάτη. Μη χτίζεις το οικοδόμημά σου στις ράχες της, λοιπόν! Χτίσε ανεξάρτητα από αυτή, βάλε τούβλα και πέτρες και τσιμέντο! Η τύχη οικοδομεί με πούπουλα και άμμο κι ένα απλό φύσημα τα ρίχνει όλα χάμω… Γι’ αυτό κι εσύ θα χτίσεις με τούβλα, με πέτρες και τσιμέντο…
Κάποιες φορές η αλλαγή είναι στα χέρια σου. Υπάρχει χάσμα μεταξύ της αποδοχής εκείνου που δεν αλλάζει… και της παθητικής υποταγής στο πεπρωμένο. Στην πρώτη περίπτωση γνωρίζεις ποια είναι τα όρια των πράξεών σου – στη δεύτερη δεν πράττεις το παραμικρό, απλά καταπίνεις τα πάντα.
Δεν υπάρχει κάποια χρυσή τομή εδώ – για τον καθένα από μας το όριο ανάμεσα στην αποδοχή και την παθητικότητα είναι διαφορετικό. Η συμβουλή μου είναι αυτή: προσπάθησε ν’ αλλάξεις εκείνο που βρίσκεται στο χέρι σου ν’ αλλάξεις… και να κατανοήσεις εκείνο που δεν βρίσκεται. Και λάβε υπόψη σου πως μιλώ πάντα για σένα και μόνο – απέναντι στους άλλους οφείλεις πρωτίστως να δείχνεις κατανόηση για τη διαφορετικότητά τους. Αν κάτι σε δυσαρεστεί, φανέρωνε μεν τη δυσαρέσκειά σου (γιατί δεν είναι καλό ποτέ κανείς να κρύβεται) – μα μην προσπαθείς να τους διορθώσεις. Στη χειρότερη περίπτωση, απλά δεν συμβαδίζουν οι δρόμοι σας. Ας πάρει ο καθένας το δικό του.
Ενεργητικότητα δε συνεπάγεται απαραίτητα πράξεις. Η δραστηριότητα είναι πρωτίστως εγκεφαλική και ψυχολογική κατάσταση. Ενεργητικός είναι ο άνθρωπος που σκέπτεται, που ερμηνεύει, που παίρνει αποφάσεις σε διαλεκτική με τα συμβάντα της καθημερινότητάς του. Παθητικός είναι εκείνος στον οποίο η σκέψη έχει αδρανήσει. Όπως καταλαβαίνετε, λειτουργεί πολύ διαφορετικά η «αποδοχή της πραγματικότητας» σε κάποιον που σκέφτεται ενεργητικά και σε κάποιον που απλά πάει με το ρεύμα. Ο πρώτος κάνει την πραγματικότητα κτήμα του. Ο δεύτερος εγκλωβίζεται μέσα της.
Η γνώση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την τύχη – οι συνέπειες της κακοτυχίας μπορούν όμως να μετριαστούν από τη γνώση των συνθηκών που την προκάλεσαν. Γνωρίζοντας κάτι το αποδέχεσαι καλύτερα – ή, ενδεχομένως, πράττεις όσα χρειάζεται να πράξεις για να το μεταβάλλεις. Και η γνώση δεν αφορά μόνο τις εξωτερικές συνθήκες μιας κατάστασης -συχνότερα σχετίζεται με τον εσωτερικό σου κόσμο, τις ανάγκες και τις επιθυμίες σου. Πόσα πράγματα πάνε στραβά γύρω μας απλά γιατί ο κόσμος δεν ξέρει τι θέλει – ή πώς να το θέλει σωστά! Πόσα στραβά αποδίδουμε στην κακή μας τύχη, ενώ στην πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα της άγνοιας του κόσμου, της αδυναμίας του να κατανοήσει και να εκφράσει τις ανάγκες του;
Εδώ ερχόμαστε λοιπόν και στο θέμα του χαρακτήρα – που κάποιοι ταύτισαν με την ίδια τη μοίρα. Όσο καλύτερα γνωρίζεις τον εαυτό σου, τόσο περισσότερο κατανοείς πόση απ’ την κακοτυχία σου οφείλεται σε σένα, πόση οφείλεται στους άλλους… και πόση, εν τέλει, απομένει στη μεγάλη αυτή Δεξαμενή της Τύχης, πέρα από θελήσεις και επιθυμίες.
August Wilde – Ο Τροχός της Τύχης, 1861
Επίλογος
Να που ξέμεινες λοιπόν με το Γκαντεμόζαρο στα χέρια σου. Μα έτσι είναι τα ζάρια, φίλε μου! Τι περιμένεις απ’ αυτά.
Σου κλείνουν την πόρτα; Άνοιξε παράθυρο. Σου κλείνουν το παράθυρο; Άνοιξε μια τρύπα μες στον τοίχο. Είναι φτιαγμένοι από πέτρα οι τοίχοι; Κάλυψε την πέτρα με μια όμορφη κουρτίνα.
Φτιάξε ένα καθημερινό πρόγραμμα, τέτοιο που να γεμίζει τις ώρες σου, όχι να τις αδειάζει. Πες μια καλή κουβέντα εκεί που πιστεύεις πως αξίζει να την πεις… Μοιράσου όσα αγαπάς με όσους αξίζει να τα μοιράζεσαι μαζί τους. Κοίτα να αντλείς ικανοποίηση από τα μικρά πράγματα που ξέρεις πως δεν θα σε απογοητεύσουν ποτέ – και να κρατάς κοντά σου μόνο τους ανθρώπους που σε καταλαβαίνουν και σε εκτιμούν, με τα καλά και τα κακά σου. Αρκεί να καταλαβαίνεις και ο ίδιος τον εαυτό σου.
Και άσε την τύχη να πάει στο καλό… σαν την παλίρροια και την άμπωτη η τελευταία, φουσκώνει, ξεφουσκώνει, δεν βγάζεις άκρη.
Όσο αφορά το Γκαντεμόζαρο; Δεν χρειάζεται να το αγαπήσεις, ούτε να το αποδεχτείς ντε και καλά. Απλά δέξου το σαν μέρος της πραγματικότητας και, ταυτόχρονα, αγνόησέ το. Γράψε συνθήματα στα τείχη της εξουσίας του. Μην αφήνεις να σου κρύβουν τον ουρανό τα σύννεφά του.
Και μην ξεχνάς: ρόδα είναι και γυρίζει…
Καλή χρονιά σε όλους… και με καλύτερη τύχη, παιδιά!
Donald Duck’s luck – Carl Barks
Επίμετρο: Λίγα ακόμα λόγια για την τύχη
«Κοίτα να μη σε καταβάλει η Τύχη, όποια χτυπήματα και βάσανα κι αν φέρει, γιατί δεν υπάρχει δυνατός και άξιος μαχητής που δεν θα πολεμήσει με την Τύχη, όταν εκείνη επιδιώξει να τον νικήσει και να τον εξουθενώσει. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να παραδοθούμε, μα να αμυνόμαστε με σθένος, κι αυτό γιατί [η Τύχη] γνωρίζει τόσο λίγα από μάχες, που οποιοσδήποτε την αντιμετωπίσει, σε παλάτι ή κατακόμβη, μπορεί να την κερδίσει από τον πρώτο κιόλας γύρο. Κανείς άνθρωπος που έχει θάρρος δεν θα τη φοβηθεί… εκτός αν ρίξει ο ίδιος τον εαυτό του στο έδαφος.
Άφησέ τη να γυρίζει τον Τροχό της, αδιάκοπα και ασταμάτητα, καθήμενη στο κέντρο σαν κάποιος που δεν βλέπει. Κάποιους τους τυφλώνει με πλούτη, τιμές και αξίες, ενώ σε άλλους δίνει φτώχεια – ενώ όποτε την ευχαριστεί, τα παίρνει όλα πίσω. Γι’ αυτό λοιπόν είναι ανόητο να νιώθεις στεναχώρια ή χαρά για οτιδήποτε [απ’ όσα κάνει η Τύχη], τη στιγμή που μπορείς με βεβαιότητα να αποτρέψεις τον εαυτό σου από κάτι τέτοιο, αρκεί να έχεις τη θέληση. Είναι ξεκάθαρο επιπλέον το ότι μετατρέπεις την Τύχη σε θεά και την ανυψώνεις στους ουρανούς, κάτι που οφείλεις να μην κάνεις, γιατί δεν είναι ούτε σωστό ούτε λογικό να ενεδρεύει η Τύχη στον παράδεισο.»
Jean de Meun, «Το Ρομάντζο του Ρόδου», γραμμένο το 1269-78, ένα απ’ τα κλασικότερα λογοτεχνικά έργα του Μεσαίωνα.
«Οι περιστάσεις μας ορίζουν. Μας σπρώχνουν προς τον ένα δρόμο ή προς τον άλλον, και μετά μας τιμωρούν γι’ αυτό.»
Ιβάν Τουργκένιεφ
«Πρέπει να πιστεύουμε στην τύχη. Πώς αλλιώς θα εξηγήσουμε την επιτυχία αυτών που αντιπαθούμε;»
Jean Cocteau
«Αν και οι άνθρωποι κολακεύονται για τις μεγάλες τους πράξεις, συχνά αυτές δεν είναι τα αποτελέσματα ενός μεγάλου σχεδίου, αλλά της τύχης.»
Λα Ροσφουκώ
«Αν τον κόσμο τον κυβερνούσε, στ’ αλήθεια, η τύχη, δεν θα υπήρχε αδικία. Επειδή η τύχη είναι δίκαιη.»
Ferdinand Galiani, 1728-1787
«Οι πιο σταθερές αρχές στο σύμπαν είναι το τυχαίο και το σφάλμα.»
Frank Herbert, γνωστός για τη λογοτεχνική σειρά του “Dune”
«Ο Θεός άλλους έπλασε και άλλους έκλασε.»
γνωμικό
«Οι ακαμάτρες και οι τρελές έχουν τις τύχες τις καλές.»
γνωμικό
«Γυναίκα και καρπούζι η τύχη τα διαλέγει.»
Γνωμικό
«Τι γνωρίζω σχετικά με την ανθρώπινη μοίρα; Θα μπορούσα να σας πω περισσότερα σχετικά με τα ραδίκια!»
Samuel Beckett
«Χρειάζεται πάντα μια δόση τρέλας για να αντιμετωπίσεις το πεπρωμένο.»
Marguerite Yourcenar, 1903-1987, Γαλλίδα συγγραφέας
«Ξεκίνα. Και θα ξυπνήσεις την τύχη σου»
Περσική παροιμία
Τιτσιάνο – Ο Έρωτας και ο Τροχός της Τύχης, 1520
4 Responses
Εγώ να ευχηθώ Καλή Χρονιά Κούνελε, με μια χρονιά που τουλάχιστον να μην μας την έχει στημένη εξ αρχής. Ευχές από καρδιάς.
Κρατάω την ευχή σου, Γιάννη. Καλή χρονιά!
Δεν πιστεύω στην τύχη, οπότε τι να σχολιάσω εδώ;
Τα παρακάτω λόγια που έχεις επιλέξει με καλύπτουν και αντιπροσωπεύουν αυτό που πιστεύω από τις εμπειρίες μου μεχρι τώρα:
«Η μοιρολατρία θριαμβεύει επάνω σ’ αυτούς που πιστεύουν σ’ αυτήν.»
Simone De Beauvoir
«Η τύχη δεν είναι τυχαία, είναι μόχθος. Το χαμόγελο της επιτυχίας κερδίζεται.»
Emily Dickinson
«Μιλάμε για τη μοίρα μας σαν να είναι κάτι που μας επισκέπτεται. Ξεχνάμε ότι εμείς φτιάχνουμε τη μοίρα μας, κάθε μέρα της ζωής μας.»
Henry Miller
Καλή Χρονιά, Κούνελε!
Χαιρόμαστε την κάθε στιγμή απολαμβάνοντας εκείνους που είναι κοντά μας, στηριζόμενοι στις δικές μας δυνάμεις, σκεπτόμενοι ανοιχτά και όντας δραστήριοι!
Καλή χρονιά, αγαπητή Γλαύκη. Προσυπογράφω λέξη προς λέξη την τελευταία σου πρόταση!